Υπερλιπιδαιμία, Υπερχοληστερολαιμία, Δυσλιπιδαιμία, Διαταραχές λιπιδίων αίματος

Σύντομη περίληψη της παραγράφου της θεραπείας:

* Μέτρα τροποποίησης του τρόπου ζωής αποτελούν τη βάση της θεραπείας.

* Τιμές-στόχοι: LDL < 1,8 mmol/L [70 mg/dL] (ασθενείς ομάδας πολύ υψηλού κινδύνου), 2,5 mmol/L [100 mg/dL] (ασθενείς ομάδας υψηλού κινδύνου).

Πρόκειται για οδηγίες σύμφωνα με το σουηδικό οργανισμό φαρμάκων.

* Το φαρμακευτικό μέρος της θεραπείας περιλαμβάνει την αρχική χορήγηση μίας στατίνης (π.χ. σε δόση μέχρι 40 mg ημερησίως).

Ως φάρμακο πρώτης εκλογής συστήνεται η χορήγηση ατορβαστατίνης.

Ως σκεύασμα τρίτης εκλογής μπορεί να επιλεγεί ροσουβαστατίνη.

Μπορεί να γίνει προσθήκη εζετρόλης, η οποία προστίθεται στη στατίνη ως εναλλακτική λύση, όταν χρειάζεται επιπλέον μείωση των λιπιδίων.

Οι στατίνες αποτελούν την καλύτερη τεκμηριωμένη αγωγή, όσο αφορά την πρόληψη καρδιαγγεικών νοσημάτων.

* Φιβράτη (π.χ. γεμφιβροζίλη x2) χορηγείται σε δυσανεξία στη στατίνη ή σε συνδυασμένη υπερλιπιδαιμία.

Ορισμός

Χοληστερόλη-ορού.

Ήπια υπερχοληστερολαιμία:      5,0-6,4 mmol/L  [190-250 mg/dL].

Μέτρια υπερχοληστερολαιμία:    6,5-7,5 mmol/L  [251-290 mg/dL].

Σοβαρή υπερχοληστερολαιμία:   > 7,5 mmol/L     [290 mg/dL].

Επιθυμητά επίπεδα σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες είναι:

Χοληστερόλη    

< 5,0 mmol/L [190 mg/dL].

< 4,5 mmol/L [175 mg/dL] σε άτομα ομάδας υψηλού κινδύνου.

< 4,0 mmol/L [155 mg/dL] σε άτομα ομάδας πολύ υψηλού κινδύνου.

LDL       

< 3,0 mmol/L [115 mg/dL].

< 2,5 mmol/L [100 mg/dL] σε άτομα ομάδας υψηλού κινδύνου.

< 1,8 mmol/L [70 mg/dL] σε άτομα ομάδας πολύ υψηλού κινδύνου.

Τριγλυκερίδια   

< 1,7 mmol/L [151 mg/dL].

HDL             

> 1,0 mmol/L [39 mg/dL] άντρες, > 1,3 mmol/L [50 mg/dL] γυναίκες.

ApoB     

< 0,9 mg/mL [90 mg/dL].

ApoB/ApoA-1

< 0,8 σε άντρες, < 0,7 σε γυναίκες.

Επιθυμητά επίπεδα σε ασθενείς με πολύ υψηλό κίνδυνο για καρδια-/αγγειακή νόσο.

Σουηδικές κατευθυντήριες οδηγίες:

LDL < 2,5 mmol/L [100 mg/dL]), όταν πρόκειται για ομάδα υψηλού κινδύνου, (σε ομάδα πολύ υψηλού κινδύνου < 1,8 mmol/L [70 mg/dL]).

Το επιθυμητό επίπεδο δεν αναφέρεται αριθμητικά, όσο αφορά την ολική χοληστερόλη (χρήσιμο για αξιολόγηση), την HDL ή τα τριγλυκερίδια.

Η εκτίμηση κινδύνου υπολογίζεται από τον αλγόριθμο-SCORE,

Heart Score

Η Apo-B, όπως και το πηλίκο Apo-B/Apo-A1, δεν έχει καμία αξία στην εκτίμηση του κινδύνου ή την παρακολούθηση της θεραπείας, σύμφωνα με ομόφωνη απόφαση του 2014 στη Σουηδία.

Αν δεν επιτυγχάνεται η τιμή-στόχος της LDL, είναι σκόπιμο η LDL-ορ. να διατηρείται μειωμένη κατά 50% από την τιμή, στην οποία βρισκόταν αρχικά.

Το όφελος από τη μείωση λιπιδίων σε ασθενείς > 85 ετών είναι άγνωστο!

Αιτίες

Γενετική προδιάθεση, παράγοντες τρόπου ζωής (ψυχοκοινωνικό στρες, αλκοόλ, υπερβολικό βάρος, λανθασμένη διατροφή, ανεπαρκής σωματική άσκηση).

Δευτερογενή (διαβήτης, υποθυρεοειδισμός, παγκρεατίτιδα, νεφρική/ηπατική νόσος κ.ά.).

Φάρμακα (προγεστερόνη, κορτικοστεροειδή, αναβολικά στεροειδή, β-αποκλειστές, θειαζίδες).

Διερεύνηση

Αποκλείστε άλλες πιθανές αιτίες διαταραχής λιπιδίων, όπως διαβήτης, υποθυρεοειδισμός, ηπατική νόσος, νεφρική νόσος ή χρήση φαρμακευτικών ουσιών, που αναφέρθηκαν παραπάνω.

Διερευνήστε πιθανή κληρονομικότητα, κάπνισμα, στρες, αλκοόλ, διατροφή, σωματική άσκηση.

Κυρίως ελέγξτε: Αρτηριακή πίεση, θυρεοειδή, τυχόν φυσήματα, ξανθώματα.

Εργαστηριακός έλεγχος:

Για τη διάγνωση απαιτείται λήψη τουλάχιστον δύο δειγμάτων φλεβικού αίματος με μεσοδιάστημα δύο εβδομάδων. (Για αξιόπιστο αποτέλεσμα, όσο αφορά τα τριγλυκερίδια, απαιτείται λήψη φλεβικού αίματος μετά από νηστεία τουλάχιστον 8 ωρών.)

Η λήψη του φλεβικού αίματος πρέπει να γίνεται οπωσδήποτε χωρίς φλεβική στάση, σε καθιστή θέση μετά από ανάπαυση 15 λεπτών:

Κρεατινίνη-ορού, ουρικό οξύ-ορού, ALAT-ορού, ASAT-ορού, ALP-ορού, γ-GT-ορού, χολερυθρίνη-ορού, γλυκόζη νηστείας-πλάσματος, TSH, ελεύθερη-Τ4, λευκωματίνη-ούρων.

Μήκος και βάρος.

Αν χρειαστεί, πηλίκο περιμέτρου μέσης/ περιμέτρου γλουτών.

Υψηλές τιμές λιπιδίων προδιαθέτουν για διαβήτη τύπου-ΙΙ.

Μέχρι σήμερα απουσιάζει προσυμπτωματικός έλεγχος του πληθυσμού για υπερλιπιδαιμία, που να βασίζεται σε επιστημονικά κριτήρια, όσο αφορά την κλινική χρησιμότητα και την αποτελεσματικότητα της διατροφής.

Μέτρηση των λιπιδίων του αίματος είναι απαραίτητη μόνο, όταν μπαίνει ερώτημα για τη θεραπευτική λήψη υπολιπιδαιμικού παράγοντα.

Στις παρακάτω ομάδες πληθυσμού υπάρχει ένδειξη για έλεγχο των λιπδίων του αίματος.

Ομάδα κινδύνου 1:

* Διαγνωσμένη καρδιαγγειακή νόσος.

* Άλλη αθηροσκληρυντική νόσος.

* Σακχαρώδης διαβήτης.

* Χοληστερόλη > 8 mmol/L [310 mg/dL] ή LDL-χοληστερόλη > 6,0 mmol/L [230 mg/dL].

* Οικογενής υπερχοληστερολαιμία.

Ομάδα κινδύνου 2:

Άτομα, που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν καρδιαγγειακή νόσο εξαιτίας άλλων παραγόντων κινδύνου, όπως:

* Υπέρταση.

* Κάπνισμα.

* Παχυσαρκία (BMI > 30).

* Χρόνια νεφρική νόσος.

* Σαφής κληρονομική προδιάθεση για καρδιαγγειακή νόσο (εκδήλωση νόσου σε άντρες < 55 ετών, σε γυναίκες < 65 ετών).

Ελληνική έκδοση HeartScore

Υπολογισμός καρδιαγγειακού κινδύνου – Riskscore

Τύπος του Friedewalds για τον υπολογισμό της LDL-χοληστερόλης.

ΠΡΟΣΟΧΗ, Τιμές λιπιδίων σε mmol/ L!

LDL = Oλική Χοληστερόλη – HDL – (0,45 x Τριγλυκερίδια).

ΠΡΟΣΟΧΗ: Ο τύπος δεν ισχύει σε τιμές τριγλυκεριδίων > 4,5 mmol/L [400 mg/dL]!

Εναλλακτικά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τους παρακάτω τύπους:

LDL = Ολική χοληστερόλη – HDL – (Tριγλυκερίδια / 5) σε mg/ dL ή

LDL = Ολική χοληστερόλη – HDL – (Tριγλυκερίδια / 2,2) σε mmol/ L.