Λοιμώξεις κατώτερου αναπνευστικού, Οξεία βρογχίτιδα

ICD-10: J22 (Οξεία βρογχίτιδα) | J18 (Πνευμονία) | J44 (ΧΑΠ)

Βλέπε επίσης τα υποκεφάλαια Βρογχίτιδα, Πνευμονία, Γρίπη, ΧΑΠ, Μυκοπλασματική πνευμονία, Χλαμυδιακή πνευμονία, Σκανδιναβική επιδημική νεφροπάθεια, Τουλαραιμία.

 

Ορισμός

Οξεία φλεγμονή του πνευμονικού ιστού και/ή των βρόγχων, έξαρση της ΧΑΠ.

 

Αιτία

Οξεία βρογχίτιδα:

Πιο συχνά ιοί (ρινοϊοί, ιοί της γρίπης), πιο σπάνια βακτηρίδια (πνευμονιόκοκκος, μυκόπλασμα κ.ά).

 

Πνευμονία:

Οι επικίνδυνες πνευμονίες προκαλούνται από βακτηρίδια (πνευμονιόκοκκος, λεγεωνέλλα).

 

Έξαρση της ΧΑΠ:

Υπάρχει στενή σχέση με τις λοιμώξεις των αεροφόρων οδών. Πιο συχνό αίτιο είναι ο H.Influenzae και ακολουθεί ο S.Pneumoniae με την M.Catarrhalis.

 

Συμπτώματα

Οξεία βρογχίτιδα:

Παρατεινόμενος βήχας, που διαρκεί από 3 (πιο συχνά) εβδομάδες μέχρι 6, συχνά έγχρωμα πτύελα, μερικές φορές πυρετός, θωρακικό άλγος, ελαφρά δύσπνοια και θορυβώδης αναπνοή.

 

Πνευμονία:

Ταχεία νόσηση (μέσα σε ώρες/ ένα 24ωρο). Συμπτώματα διάρκειας > 1 εβδομάδα + CRP > 50  συνηγορούν για πνευμονία, πλευριτικός πόνος, που επιδεινώνεται κατά την αναπνοή, όταν το αίτιο είναι πνευμονιόκοκκος, πυρετός, βήχας, ταχύπνοια, δύσπνοια, πρόσφατη κόπωση, που είναι έντονη, μειωμένη γενική κατάσταση.

 

Έξαρση της ΧΑΠ:

Βλεννώδη ή πυώδη πτύελα (τα πυώδη πτύελα σχετίζονται πιο συχνά με τα βακτηρίδια).

 

Αντικειμενική εξέταση

Οξεία βρογχίτιδα:

Κατά την ακρόαση διαπιστώνεται συνήθως ηπιότερη  απόφραξη και διάσπαρτοι παθολογικοί ήχοι.

 

Πνευμονία:

Συχνά επηρεασμένη γενική κατάσταση, ταχύπνοια (>20/λεπτό), ταχυσφυγμία (>110/λεπτό), μειωμένο αναπνευστικό ψιθύρισμα σε ορισμένες περιοχές των πνευμόνων, εστιακοί ρόγχοι, αμβλύτητα στην επίκρουση. CRP > 50, όταν έχει περάσει 1 εβδομάδα από την έναρξη των συμπτωμάτων.

 

Έξαρση της ΧΑΠ:

Δύσπνοια, βλεννώδη πτύελα, απαφρακτικότητα.

 

Διαφορική διάγνωση

Άσθμα (η υποψία τίθεται κυρίως σε οξεία βρογχίτιδα, που υποτροπιάζει), φυματίωση (παρατεινόμενος βήχας ασθενή, που ανήκει σε ομάδα υψηλού κινδύνου).

 

Διερεύνηση

Ακρόαση πνευμόνων. Υπάρχει ταχύπνοια; Ταχυσφυγμία; Επισκόπηση στοματικής κοιλότητας και παρισθμίων.

 

CRP: Δε χρειάζεται έλεγχός της σε τυπική βρογχίτιδα. Να γίνεται ο έλεγχος της CRP σε υποψία πνευμονίας (αν τιμή < 20 όχι πνευμονία, > 50 μετά από 1 εβδομάδα από την έναρξη των συμπτωμάτων σε λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού συνηγορεί ότι πρόκειται για πνευμονία). Η CRP αυξάνεται μετά από 12-18 ώρες. Όταν είναι ιογενής, πέφτει στα φυσιολογικά επίπεδα μετά από 3-4 ημέρες.

 

ΤΚΕ: Να ελέγχεται κυρίως σε υποψία μυκοπλασματικής αιτιολογίας.

 

Η ύπαρξη του μυκοπλάσματος και των χλαμυδίων τεκμηριώνεται με τεχνική-PCR.

 

Σε τυπικές περιπτώσεις δε χρειάζεται ακτινογραφία. Ακτινογραφία γίνεται σε υποτροπιάζουσα πνευμονία, όπως και σε συμπτωματολογία, που επιμένει.

 

Έξαρση ΧΑΠ: Αρκεί η κλινική εικόνα (POX, ίσως CRP).

 

Θεραπεία

Οξεία βρογχίτιδα


Να αποφεύγεται η χορήγηση αντιβιοτικών ανεξάρτητα από την αιτιολογία!

(Επομένως καθόλου χορήγησή τους σε έγχρωμα πτύελα και φυσικά καθόλου σε υποψία μυκοπλάσματος. Τα αντιβιοτικά δε συντομεύουν τη διάρκεια της νόσου ούτε ανακουφίζουν από τα συμπτώματα).

Βρογχοδιασταλτικά χορηγούνται σε αποφρακτικές διαταραχές.

 

Ασθενείς με ηπιότερα συμπτώματα παρουσιάζουν υψηλό ποσοστό αυτόματης ίασης.

 

Αν ο πυρετός διαρκεί 6-7 ημέρες, αν είναι επηρεασμένη η γενική κατάσταση και η CRP > 50, τότε χορηγούνται αντιβιοτικά.

Ακόμη η χορήγησή τους να μελετάται σε ηλικιωμένους (> 65 ετών), οι οποίοι πέρα από οξεία βρογχίτιδα πάσχουν επίσης από επικίνδυνη νόσο, όπως διαβήτης, καρδιακή ανεπάρκεια.

Λαμβάνουν αγωγή με στεροειδή από το στόμα ή υπάρχει άλλη πιο επικίνδυνη ασθένεια στο ατομικό τους ιστορικό.

Για τον τρόπο χορήγησης των αντιβιοτικών ισχύει ό,τι και στην πνευμονία.

 

Πνευμονία


[1], [2]

Οι παράγοντες με βάση τους οποίους επιλέγεται το σκεύασμα, που θα χορηγηθεί είναι:

Ι. Πιθανή λήψη αντιβιοτικών το τελευταίο 6μηνο

(να αποφεύγονται αντιβιοτικά, που ανήκουν στην ίδια ομάδα με εκείνα που χορηγήθηκαν το τελευταίο 3μηνο, ανεξάρτητα από τη λοίμωξη για την οποία χορηγήθηκαν).

ΙΙ. Πιθανό παθογόνο.

ΙΙΙ. Βαρύτητα  της συγκεκριμένης πνευμονίας.

ΙV. Πιθανά νοσήματα, που συνυπάρχουν.

 

Όταν το τελευταίο 3μηνο δε χορηγήθηκαν καθόλου αντιβιοτικά →

Αμοξυκιλίνη +/- μακρολίδη (αζιθρομυκίνη, κλαριθρομυκίνη).

 

Όταν το τελευταίο 3μηνο χορηγήθηκαν αντιβιοτικά →

Αμοξυκιλίνη +/- μακρολίδη ή ‘’αναπνευστική’’ (δηλαδή, που δρα στο αναπνευστικό) κινολόνη (μοξιφλοξασίνη, λεβοφλοξασίνη).

Τα θεραπευτικά σχήματα, που αναφέρονται εδώ, χορηγούνται με τη σειρά, που παρατίθενται.

 

Κάλυψη από τυχόν άτυπα μικρόβια (όπως π.χ. Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila pneumoniae/TWAR, Legionella) προσφέρει η προσθήκη της μακρολίδης.

 

ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:

Επειδή υπάρχει ανθεκτικότητα στον πνευμονιόκοκκο, καλό είναι να αποφεύγεται η χορήγηση κεφαλοσπορινών 1ης και 2ης γενιάς και κεφιξίμης 3ης γενιάς.

 

Αμινοπενικιλίνες

* Αμοξυκιλίνη     1g x4 για 7-10 ημέρες

* Αμοξυκιλίνη/κλαβουλανικό   2g x2 για 7-10 ημέρες.

 

Νεότερες μακρολίδες

* Αζιθρομυκίνη              500 mg x1, για 5 ημέρες

* Κλαριθρομυκίνη          500 mg x1, για 7-10 ημέρες ή

* Κλαριθρομυκίνη μακράς δράσης  1000 mg x1, για 7-10 ημέρες.

 

Κινολόνες ‘’αναπνευστικές’’

* Λεβοφλοξασίνη   750 mg x1 για 7-10 ημέρες ή

500 mg x1 για 7-14 ημέρες

* Μοξιφλοξασίνη   400 mg x1 για 10 ημέρες.

 

Έξαρση ΧΑΠ


[1]

Αντιβιοτικά [3] χορηγούνται σε ασθενείς με: Παρόξυνση ΧΑΠ με δύο τουλάχιστον από τα τρία ακόλουθα συμπτώματα (ή κύρια συμπτώματα παρόξυνσης ΧΑΠ):

1. Αύξηση δύσπνοιας.

2. Αύξηση όγκου πτυέλων.

3. Εμφάνιση ή επίταση πυώδους χροιάς πτυέλων

με την προϋπόθεση το ένα τουλάχιστον από τα δύο να αφορά τη διαπύηση των βρογχικών εκκρίσεων.

 

Διάρκεια χορήγησης αντιβιοτικών 5-7 ημέρες, εκτός της Αζιθρομυκίνης (3ήμερη θεραπεία).

 

Μακρολίδες

* Αζιθρομυκίνη 500 mg x1 για 3 ημέρες.

* Κλαριθρομυκίνη 500 mg x2 ή

* Κλαριθρομυκίνη παρατεταμένης αποδέσμευσης 1000 mg x1.

* Ροξιθρομυκίνη 150 mg x2 ή 300 mg x1.

 

Κεφαλοσπορίνες β’ γενιάς

* Κεφουροξίμη αξετίλ 500 mg x2

* Κεφπροζίλη 500 mg x2.

 

Κεφαλοσπορίνες γ’ γενιάς

* Κεφιξίμη 400 mg x1.

 

Τετρακυκλίνες

* Δοξυξυκλίνη 100 mg x2.

 

Κινολόνες

* Μοξιφλοξασίνη 400 mg x1

* Λεβοφλοξασίνη 500 mg x1

* Σιπροφλοξασίνη 750 mg x2 (→ Μόνο σε ασθενείς με παράγοντες κινδύνου για λοίμωξη από Pseudomonas aeruginosa).

 

Αμινοπενικιλίνες

* Αμοξυκιλίνη 1 g x3

* Αμοξυκιλίνη/κλαβουλανικό οξύ 875/125 mg x2 ή 500/125 mg x3.

* Σουλταμπικιλίνη 750 mg x3.

* Τριμεθοπρίμη/σουλφαμεθοξαζόλη 960 mg x2.

 

ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:

Η χορήγηση κινολονών γενικά να αποφεύγεται (κίνδυνος ανάπτυξης μικροβιακής αντοχής).

 

Φαρμακευτική αγωγή

Αντιβιοτικά

Αζιθρομυκίνη.

Αμοξυκιλίνη.

Αμοξυκιλίνη/κλαβουλανικό οξύ.

Δοξυκυκλίνη.

Κεφιξίμη.

Κεφουροξίμη αξετίλ

Κεφπροζίλη.

Κεφτιτορένη.

Κλαριθρομυκίνη.

Λεβοφλοξασίνη.

Μοξιφλοξασίνη.

Ροξιθρομυκίνη.

Σιπροφλοξασίνη.

Σουλταμπικιλίνη.

Τριμεθοπρίμη/σουλφαμεθοξαζόλη.

 

[1] Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη Διάγνωση και τη Θεραπεία των Λοιμώξεων, Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων, ΚΕΕΛΠΝΟ, Έκδοση 2015.

[2] Οι λοιμώξεις στην πρωτοβάθμια περίθαλψη και η θεραπεία τους, ΕΟΦ, 2014.

[3]  Προσοχή στη συμβατότητα με άλλα φάρμακα, που λαμβάνει ο άρρωστος.

 
Τελευταία ενημέρωση: Σεπτέμβριος 2019