Παιδιατρικό τμήμα κέντρου υγείας, Συνηθισμένοι έλεγχοι παιδιών στο ΠΚΥ

Εμβολιασμοί παιδιών:

Βλέπε το αντίστοιχο υποκεφάλαιο στο κεφάλαιο των παιδιατρικών νοσημάτων.

 

Φυσική αντικειμενική εξέταση:

 

Σε κάθε ιατρικό έλεγχο γίνεται εκτίμηση της ψυχοκινητικής κατάστασης (αξιολόγηση της ανάπτυξης), γενική εξέταση του σώματος και έλεγχος της ανάπτυξης.

Να εξετάζετε τα νεογέννητα στο εξεταστικό κρεβάτι, ενώ από την ηλικία των 5-6 μηνών το παιδί κάθεται στα γόνατα του γονιού του.

 

Ανάπτυξη:

Μήκος: Όσο αφορά τα πρόωρα, χρειάζεται διόρθωση της ηλικίας μέχρι την ηλικία των 2 ετών.

Μικρό για την ηλικία γέννησης (SGA = Small for gestational age):

Μήκος ή βάρος ≤ -2 SD για τη διάρκεια κύησης. Π.χ. σε ολοκλήρωση της 40ης εβδομάδας μήκος ≤ 46 cm, βάρος ≤ 2,5 kg.

 

Να παραπέμπετε τα παιδιά-SGA, που υπολείπονται, όσο αφορά την προβλεπόμενη ανάπτυξη. Στη μέτρηση επιτρέψτε την αλλαγή της καμπύλης του ύψους κατά τα δύο πρώτα έτη ζωής, στη συνέχεια θα πρέπει να παρακολουθείται με βάση την ίδια καμπύλη μέχρι την εφηβεία.

Σε παιδιά με αποκλίσεις χρειάζεται παραπομπή.

 

Παραπέμψτε τα παιδιά με καμπύλη ανάπτυξης ύψους < -2,0 SD μετά από την ηλικία των 2 ετών για επανέλεγχο από τον παιδίατρο (συνήθως ιδιοπαθής σύντομη ενηλικίωση).

 

Ο εμπειρικός κανόνας για το μέσο ύψος των γονέων (το ύψος-στόχος κατά Tanner) για τα αγόρια είναι: (Ύψος μητέρας + ύψος πατέρα) /2 + 6,5 cm.

Για τα κορίτσια -6,5 cm.

Το αναμενόμενο εύρος ανάπτυξης είναι: Μέσο ύψος γονέων +/- 10 cm, αντίστοιχα +/- 1,5 SD στην κλίμακα SD.

Στην καμπύλη ανάπτυξης συμπεριλαμβάνεται νομόγραμμα (φυσιολογική καμπύλη) ανάπτυξης για το μέσο ύψος των γονέων: Βρείτε το ύψος της μητέρας και του πατέρα στον κάθε άξονα και τραβήξτε μία γραμμή μεταξύ των δύο. Η αναμενόμενη ανάπτυξη του παιδιού είναι το σημείο τομής +/- 1,5 SD.

 

Το ύψος ενός ατόμου εξαρτάται γενικά από το ύψος των γονέων, νοσήματα της παιδικής ηλικίας, τον ύπνο, τη διατροφή και την ηλικία έναρξης της εφηβείας.

 

Η ανάπτυξη ενός ανθρώπου κατά το πρώτο έτος ζωής εξαρτάται από την πρόσληψη τροφής, στη συνέχεια από τις ορμόνες ανάπτυξης και κατά την εφηβεία από τις γεννητικές ορμόνες (γνήσια ανάπτυξη).

 

Ελαττωμένη ανάπτυξη ύψους χωρίς άλλα συμπτώματα μπορεί να οφείλεται σε υποθυρεοειδισμό, δυσανεξία στη γλουτένη, εγκεφαλικό όγκο, ψυχοκοινωνικούς παράγοντες.

 

Σε κορίτσια με σύνδρομο Turner το ανάστημα είναι χαμηλό.

Η έλλειψη ορμονών ανάπτυξης είναι ασυνήθιστη.

 

Βάρος σώματος:

Ελαττωμένο βάρος κατά τους πρώτους μήνες της ζωής: Αποκλείστε την ανεπαρκή διατροφή, ουρολοιμώξεις, σχετιζόμενα προβλήματα. Αποκλίσεις βάρους μετά από την ηλικία των 6 μηνών παρουσιάζονται, π.χ. σε έλλειψη τροφής, δυσανεξία στη γλουτένη, τροφική δυσανεξία, ουρολοιμώξεις, ψυχοκοινωνικούς παράγοντες.

 

Σε καμπύλη βάρους ≤ 2 SD κάτω από την καμπύλη ύψους (ψηλό και αδύνατο) γίνεται παραπομπή για σφαιρική διερεύνηση, αν κριθεί απαραίτητο, επίσκεψη σε διαιτολόγο.

 

Υπερβολικό βάρος και παχυσαρκία πρέπει αρχικά να αντιμετωπίζονται από το παιδιατρικό τμήμα του κέντρου υγείας (νοσηλεύτρια, διαιτολόγος-ΠΚΥ).

 

Δέρμα:

Αιμαγγείωμα:

‘’Σαν δάγκωμα πελαργού’’ ή τριχοειδικό αιμαγγείωμα στο μέτωπο, τα βλέφαρα και το λαιμό υποχωρεί κατά την εφηβική ηλικία, με ωχρότητα από τη μέση και πάνω.

Σημάδια αγριοφράουλας ή νεογνικά αιμαγγειώματα (σπηλαιώδες αιμαγγείωμα) είναι λιγότερο συνηθισμένα. Με μορφή κηλίδων κατά τη γέννηση αναπτύσσεται κατά το πρώτο έτος της ζωής. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων επανεμφανίζεται μετά από δύο χρόνια (στο 50% πριν από την ηλικία των 5 ετών, στο 90% πριν από την ηλικία των 9 ετών).

 

Αν κριθεί αναγκαία η θεραπευτική αντιμετώπιση, περιλαμβάνει ενέσεις κορτιζόνης ή λέιζερ. Επίσης γίνονται έρευνες για θεραπεία με προπρανολόλη.

 

Ο αιμαγγειωματώδης σπίλος ή σαν σημάδια φλόγας εξαπλώνεται, ακολουθώντας τα νευροτόμια (μπορεί να αφαιρεθεί με απόξεση ή να αντιμετωπιστεί με λέιζερ).

 

Ίκτερος:

Ο ίκτερος, που εκδηλώνεται κατά τη λήψη του μητρικού γάλακτος, είναι πιο συνηθισμένος μετά από την ηλικία των 2 εβδομάδων.

Η πιο σωστή εκτίμησή του γίνεται στο παράθυρο με το φως της ημέρας.

Αν πρόκειται για παιδί με καλή γενική κατάσταση και ικανοποιητική αύξηση βάρους, περιμένετε.

 

Σε επιδεινούμενο ίκτερο ή σε μη-βελτίωση μετά από παρέλευση 2 εβδομάδων αποκλείστε τη λοίμωξη (ουρολοίμωξη), τον υποθυρεοειδισμό, την ηπατίτιδα, ατρησία των χοληφόρων οδών (αποχρωματισμός κοπράνων/ κόπρανα λευκά σαν στόκος, συζευγμένη χολερυθρίνη πάνω από το 20% της ολικής χολερυθρίνης).

 

Όταν το σύμπτωμα παραμένει την 4η εβδομάδα, συνιστάται εκτίμηση από παιδίατρο.

 

Μογγολοειδείς κηλίδες:

Υπερμελάγχρωση χρώματος μπλε-ιώδους στο κατώτερο τμήμα της σπονδυλικής στήλης και τη γλουτιαία χώρα.

Φυσιολογική εκδήλωση σε παιδιά με πιο σκούρο δέρμα, εξαφανίζεται στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας.

Δε χρειάζεται θεραπεία.

 

Οφθαλμοί:

Έλεγχος οφθαλμών την 6η-8η εβδομάδα της ζωής:

Ύπαρξη ερυθρού αντανακλαστικού της κόρης των οφθαλμών κατά την οφθαλμοσκόπηση με οπίσθιο φωτισμό (μικρός φωτεινός κύκλος στο οφθαλμοσκόπιο); Βλέπει το παιδί; Στην παραμικρή αμφιβολία παραπέμψτε στον οφθαλμίατρο.

 

Αίτια μείωσης όρασης:

Συγγενής καταρράκτης (πρέπει να διαπιστωθεί πριν από την ηλικία των 3 μηνών, διαφορετικά εγκυμονεί κίνδυνος μειωμένης όρασης, απουσία ‘’του ερυθρού αντανακλαστικού’’), ρετινοβλάστωμα (απουσία ‘’του ερυθρού αντανακλαστικού’’), ατροφία του οφθαλμικού νεύρου και περιγεννητικές βλάβες.

 

Παραπομπή σε οφθαλμίατρο, ακόμη και όταν πρόκειται για νυσταγμό, βλεφαρόπτωση, ανισοκορία, σοβαρό στραβισμό ή ανώμαλες οφθαλμικές κινήσεις και ασύμμετρο, θολό ή μεγαλό κερατοειδή (> 12 mm), καθώς και σε ανησυχία των γονιών ή του προσωπικού του ΠΚΥ. Κληρονομικότητα σε οφθαλμοπάθειες;

 

Στραβισμός:

Ο διαλείπων στραβισμός είναι φυσιολογικός στα νεογέννητα, εξαφανίζεται μετά από την παρέλευση μερικών μηνών.

Αν παραμένει ή αν διαπιστωθεί έκδηλος στραβισμός σε παιδιά μικρότερα των 3 μηνών, παραπέμψτε σε οφθαλμίατρο.

 

Διαλείπων στραβισμός μπορεί να εκδηλώνεται μέχρι και την ηλικία των 6 μηνών. Από εκεί και μετά όλα τα παιδιά πρέπει να παραπέμπονται.

 

Λανθάνων στραβισμός εκδηλώνεται αποκλειστικά, όταν το μάτι είναι κουρασμένο (ιστορικό).

Συνηθέστερος είναι ο στραβισμός προς τα μέσα.

Ο συνεχής στραβισμός είναι παθολογικός.

 

Επίκανθος (πτυχή στον έσω κανθό), μεγάλη ή μικρή απόσταση μεταξύ των κανθών μπορούν να δώσουν λανθασμένη εντύπωση στραβισμού.

 

Στένωση δακρυϊκού πόρου:

Περιμένετε μέχρι την ηλικία του ενός έτους, οπότε παραπέμψτε σε οφθαλμίατρο, αν κριθεί απαραίτητο (ενδεχομένως διάταση του δακρυϊκού πόρου με νάρκωση). Ξεπλύνετε με νερό από έξω προς τα μέσα στην εσωτερική γωνία των ματιών.

 

Έλεγχος όρασης:

Συνήθως στην ηλικία των 4 ετών, συμπληρωματική εξέταση στην ηλικία των 5½ ετών. Αν χρειαστεί, συστήνεται χρήση ειδικού οπτοτύπου σε απόσταση 3 μέτρων. Φυσιολογικά η όραση είναι πάνω από 0,8.

 

Αυτιά:

Ακοή: Αξιολόγηση για νευροαισθητηριακή ακουστική βλάβη στο τμήμα τοκετών με ωτοακουστικές εκπομπές (ΩΑΕ) [προβλήματα ακουστικού πόρου]. Με τη μέθοδο αυτή ελέγχεται η λειτουργία των έξω τριχωτών κυττάρων του εσωτερικού αυτιού.

 

Ο έλεγχος ακοής (π.χ. με τη δοκιμασία BOEL) διενεργείται στο ΠΚΥ με ρολόγια κατά την ηλικία 7-8 μηνών και παιχνιδοακουομέτρηση στην ηλικία των 4 ετών. Αυτές οι εξετάσεις αντικαθίστανται από το ερωτηματολόγιο ακοής σε πολλά ΠΚΥ.

 

Παιδιά με καθυστέρηση στην έναρξη της ομιλίας ή μη καθαρό λόγο, προβλήματα συμπεριφοράς, δυσχέρειες στη μάθηση, νευρολογικό νόσημα ή μείωση της όρασης πρέπει να παραπέμπονται σε ακουολόγο, όπως και παιδιά με κληρονομική μείωση ακοής στους συγγενείς, αλλά και υποψία μείωσης της ακοής. Φυσιολογική ακοή: Ακούει τόνο μέσης τιμής 20 dB ή λιγότερο.

 

Προωτιαίο συρίγγιο ή ίνωμα αποτελούν υπολείμματα του συστήματος των βραγχιακών τόξων. Χρειάζεται παραπομπή σε ΩΡΛ/κό ιατρείο νοσοκομείου. Μπορεί να συνδυάζεται με άλλες συγγενείς διαμαρτίες, μείωση ακοής. Το ίνωμα αφαιρείται με εκτομή σε κατάλληλο χρόνο.

 

Πεταχτά αυτιά (‘’αφεστώτα ώτα’’):

Απουσία σχηματισμού της ανθέλικας στο πτερύγιο του αυτιού ενδεχομένως μπορεί να αντιμετωπιστεί με πλαστική χειρουργική, όταν το παιδί πλησιάζει τη σχολική ηλικία. Στα αυτιά των νεογέννητων μπορεί να χρησιμοποιηθεί κολλητικός επίδεσμος, δεν είναι όμως εύκολη η συγκράτηση προς τα πίσω.

 

Στοματική κοιλότητα:

Υπερωιοσχιστία: Πλήρης πάνω υπερώα;

 

Μυκητιάσεις στόματος:

Ο βλεννογόνος του στόματος σκουπίζεται με τολύπια βαμβακιού εμποτισμένα σε ανθρακούχο νερό. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στοματικό διάλυμα νυστατίνης (ενδεχομένως υδροκορτιζόνη + μικοναζόλη στη θηλή του μαστού θηλάζουσες γυναίκες).

 

Δόντια:

Δύο τομείς (κοπτήρες) στο κάτω μέρος στην ηλικία των 6 μηνών, δύο τομείς μέχρι το 1ο έτος της ζωής.

 

Αν μέχρι την ηλικία των 2 ετών δεν έχουν εμφανιστεί καθόλου δόντια, παραπέμψτε σε οδοντίατρο (στην πράξη δε χρειάζεται σχεδόν ποτέ).

 

Αν το παιδί έχει πέσει κάτω και έχει χτυπήσει τα μπροστινά του δόντια, συστήνεται έλεγχος από οδοντίατρο.

 

Καρδιά:

Φυσήματα:

Αν διαπιστωθούν κατά την εξέταση στην ηλικία των 6-8 εβδομάδων, πάντα γίνεται παραπομπή σε παιδιατρική κλινική. Ελέγξτε τον κορεσμό οξυγόνου (με παλμική οξυμετρία) και την αρτηριακή πίεση στο βραχίονα και το πόδι.

Φυσιολογικός θεωρείται ο κορεσμός > 95%. Σε στένωση ο κορεσμός είναι χαμηλότερος και η πίεση είναι τουλάχιστον 20 mmHg μικρότερη στο πόδι από ότι στο βραχίονα.

 

Αν η γενική κατάσταση του παιδιού είναι άσχημη, χρειάζεται επείγουσα παραπομπή: Κουρασμένο, ήσυχο ή ανήσυχο, χωρίς διάθεση, εφίδρωση, όταν τρώει, κακή αύξηση βάρους.

 

Ταχυπαλμία, τρόμος στην περιοχή του θώρακα, σφύξεις μηριαίων; Ηπατομεγαλία, ταχύπνοια, εισολκές;

 

Σε παιδιά μικρότερα του 1 έτους γίνεται παραπομπή σε παιδιατρική κλινική (υπέρηχος).

 

Σε παιδιά μεγαλύτερα του 1 έτους μπορεί αρχικά να γίνει κλινική εξέταση από παιδίατρο με εμπειρία στα φυσήματα.

Φυσιολογικά φυσήματα εκδηλώνονται συνήθως μετά από την ηλικία του 1 έτους.

Μπορεί να ακούγονται κατά διαστήματα και εξαφανίζονται στην εφηβική ηλικία.

 

Κοιλιακή χώρα:

Διάσταση των ορθών (κοιλιακών μυών):

Μία αδυναμία 1-2 cm στη μέση γραμμή των απονευρώσεων των ορθών κοιλιακών μυών, κατά το δυνατό κλάμα προβάλλει προς τα έξω.

Συνήθως υποχωρεί στην ηλικία των 3 ετών, σε παραμένουσα προβολή παραπομπή (επιγαστρική κήλη, ορατή σε υπερηχογράφημα).

 

Κοιλιακή χώρα:

Ήπαρ με μαλακές, ομαλές παρυφές φυσιολογικά ψηλαφάται σε απόσταση ενός δακτύλου πιο κάτω από το πλευρικό τόξο. Το πάγκρεας είναι ψηλαφητό αποκλειστικά σε λοιμώξεις.

Ορισμένες φορές μπορούν να ψηλαφηθούν νεφροί μικρού μεγέθους, όταν το παιδί είναι ξαπλωμένο και ήρεμο. Σε κοιλιά μεγάλου μεγέθους, π.χ. εξαιτίας νεφρικών κύστεων, υδρονέφρωσης, μεγακόλου, δυσαπορρόφησης, όγκου (όγκου του Wilms) γίνεται παραπομπή χωρίς χρονοτριβή.

 

Ομφαλικό κοκκίωμα:

Ξεπλύνετε με νερό 1-3 φορές την ημέρα μέχρι την ηλικία των 3 εβδομάδων, στη συνέχεια ξήρανση με εναπόθεση νιτρικού αργύρου, όταν κριθεί απαραίτητο.

 

Ομφαλοκήλη:

Συνήθως υποχωρεί αυτόματα. Συνιστάται παραπομπή παιδιών, που είναι μεγαλύτερα από την ηλικία των 2 ετών, όταν το άνοιγμα της κήλης είναι μεγαλύτερο από δύο σταυρωτά δάκτυλα, κάτι το οποίο δημιουργεί ανησυχία ή σε παιδιά ηλικίας 4 ετών, στα οποία διατηρείται η κήλη.

 

Εξωτερικά γεννητικά όργανα:

Βουβωνοκήλη: Η βουβωνοκήλη να παραπέμπεται πάντοτε, ακόμη και όταν υπάρχει μόνο στο ατομικό αναμνηστικό.

 

Κρυψορχία:

Παιδί με κρυψορχία να παραπέμπεται στην ηλικία των 6 μηνών, επειδή διαπιστώθηκε ότι η πρώιμη επέμβαση μειώνει τον κίνδυνο μειωμένης γονιμότητας.

 

Συρρίκνωση (ατροφία) όρχεων:

Τραβήξτε, ‘’όπως σε άρμεγμα’’, τους όρχεις προς τα κάτω και απομακρύνετε τα δάκτυλά σας. Αν συνεχίσουν να παραμένουν στο μεσαίο ή το κατώτερο επίπεδο του οσχέου, πρόκειται για φυσιολογική κατάσταση, διαφορετικά χρειάζεται παραπομπή.

 

Υδροκήλη:

Η υδροκήλη κατά κανόνα δε χρειάζεται παραπομπή. Εξαίρεση αποτελεί η υδροκήλη, που προκαλεί ενοχλήσεις, όταν το παιδί αρχίζει να βαδίζει, και η υδροκήλη, η οποία παραμένει στην ηλικία των 3 ετών.

 

Φίμωση:

Κατά κανόνα η ακροποσθία έλκεται προς τα πίσω αρχικά στην ηλικία των 5-6 ετών (αποτελεί συνηθισμένη απορία των γονέων). Βλέπε το υποκεφάλαιο Φίμωση, στο κεφάλαιο των παιδιατρικών νοσημάτων.

 

Αρθρώσεις ισχίων:

Αναπτυξιακή δυσπλασία (παλιότερα: Εξάρθρημα) ισχίου (εξέταση στην ηλικία των 6-8 εβδομάδων):

Ασυμμετρία των δερματικών πτυχών του μηρού, ανισοσκελία κάτω άκρων, δυσχέρεια απαγωγής της άρθρωσης του ισχίου, η οποία μπορεί να ‘’κλειδώνει’’ (δοκιμασία Ortolani, κατά την οποία σε απαγωγή των μηρών κατά 45-70 μοίρες, αποκατάσταση με κλικ, κατά την απαγωγή επαναφορά του υπεξαρθρήματος) ή μπορεί να γίνει αισθητή η κύλιση της κεφαλής του μηριαίου μέσα στην κοτύλη, όταν η κεφαλή πιέζεται προς τα κάτω σε απαγωγή των μηρών κατά 45 μοίρες (δοκιμασία Barlow).

Πιο συνηθισμένη σε τοκετούς κατά τους οποίους το παιδί βγαίνει με τους γλουτούς, λόγω κληρονομικότητας, σε γυναικείο φύλο, νευρολογικά νοσήματα (κινητικότητα ποδιών).

 

Να μη διστάζετε να παραπέμπετε.

Σε ορισμένα νοσοκομεία γίνεται προσυμπτωματικός έλεγχος των ισχίων των νεογέννητων.

 

Τρίζοντες ήχοι και κριγμοί:

Αποτελεί φυσιολογική εκδήλωση στις αρθρώσεις, κυρίως των ώμων και των γονάτων. Στην ηλικία των 18 μηνών το παιδί πρέπει να μπορεί να βαδίζει όρθιο. Η χωλότητα ή το ασύμμετρο βάδισμα αποτελούν μη φυσιολογικές καταστάσεις.

 

Νευρολογία:

Περίμετρος κεφαλής:

Η μέτρησή της πρέπει να γίνεται μέχρι και την ηλικία των 18 μηνών. Απόκλιση μεγαλύτερη από μία εκατοστιαία θέση (στο διάστημα μεταξύ 0-3, 6-9 ή 6-12 μηνών) πρέπει να παραπέμπεται χωρίς καθυστέρηση.

Πιθανές αιτίες μπορεί να είναι υδροκέφαλος, πρώιμη σύγκλιση ραφών, μικροκεφαλία (καμπύλη περιμέτρου κεφαλής < 3 SD κάτω από τη φυσιολογική, διαταραχή ανάπτυξης).

Προσοχή στην κληρονομικότητα (περίμετρος κεφαλιού γονέων).

 

Πηγές:

Το φυσιολογικό μέγεθος ποικίλλει από 0,5 x 0,5 cm μέχρι 4 x 4 cm. Ολοκλήρωση στην ηλικία του 1 έτους.

Τεταμένες πηγές και ευρείες ραφές (απόσταση μεγαλύτερη από 0,5 cm, όπως και μεγαλύτερη καμπύλη περιμέτρου κεφαλής, παρουσιάζονται σε υδροκέφαλο) παραπομπή χωρίς χρονοτριβή.

 

Μυϊκός τόνος:

Σε μυϊκή υπο- ή υπερτονία, όπως και σε ασυμμετρία ή μη φυσιολογικά πρότυπα κινήσεων, χρειάζεται παραπομπή. ΠΡΟΣΟΧΗ σε: Αντίχειρες, που δεν εκπτύσσονται σε διάστημα μεγαλύτερο των δύο μηνών, γροθιές όχι συνεχώς σε θέση κάμψης.

Είναι δυσχερής η διάγνωση εγκεφαλικής παράλυσης (ΕΠ) κατά τους πρώτους μήνες της ζωής. Γίνεται περισσότερο ανιχνεύσιμη, όσο το παιδί κοντεύει να κλείσει το πρώτο έτος ζωής.

Η υποψία μπαίνει σε ανωμαλία του μυϊκού τόνου (αρχικά υποτονικό και στη συνέχεια όλο και μεγαλύτερη σπαστικότητα, σταδιακή αύξηση των αντανακλαστικών), καθυστερημένη κινητική ανάπτυξη, ανωμαλία ή ασυμμετρία στο πρότυπο των κινήσεων, διατήρηση των νεογνικών αντανακλαστικών (Moro, αντανακλαστικό σύλληψης και ΑΤΑΑ).

Επιπλέον συχνά τα παιδιά αυτά γενικά είναι ανικανοποίητα και ευερέθιστα με δυσκολίες στη σίτισή τους (δυσκολεύονται να θηλάσουν).

 

Κεφάλι, τράχηλος:

Κλίση κεφαλιού:

Φροντίστε, ώστε να υπάρχει εναλλαγή των θέσεων του κεφαλιού, μαλακό μαξιλάρι κεφαλιού, αναστροφή κρεβατιού. Ο μετασχηματισμός του επιτυγχάνεται εύκολα μέχρι την ηλικία των 3-4 μηνών.

Παραπέμψτε σε παιδίατρο σε ηλικία 3 μηνών, αν διαπιστώσετε ασυμμετρία προσώπου και πλαγιοκεφαλία (ασυμμετρία της θέσης των αυτιών κατά την επισκόπηση του κεφαλιού από πάνω).

 

Ραιβόκρανο:

Το κεφάλι γέρνει προς τη μία πλευρά εξαιτίας σύσπασης του στερνοκλειδομαστοειδούς μυός, η οποία οφείλεται σε αιμορραγία του μυός κατά τον τοκετό. Φυσιοθεραπεία. Σε κινήσεις διόρθωσης του στραβισμού μπορεί να δημιουργηθεί μία ψευδής εικόνα ραιβόκρανου, ωστόσο τότε δεν υπάρχει σύσπαση ούτε είναι συνεχής.

Σε ραιβόκρανο χρειάζεται παρακολούθηση από παιδίατρο και φυσιοθεραπευτή.

 

Σπονδυλική στήλη, άκρα:

Ιεροκοκκυγικό εντύπωμα:

Θεωρείται φυσιολογικό, όταν καλύπτεται από δέρμα, διαφορετικά γίνεται παραπομπή σε παιδιατρική κλινική σε υποψία συριγγίου (καθετηριάστε με εισαγωγή μήλης σε βάθος).

Λοξή ή διαιρεμένη σε δύο μέρη γλουτιαία σχισμή διαπιστώνεται συχνά με μόνο μέτρο την καταγραφή στο ιστορικό, όταν είναι φυσιολογικές οι κινήσεις των ποδιών και η ούρηση (διαφορετικά μία απόκλιση από το φυσιολογικό πάνω από το ιερό οστό μπορεί να υποδηλώνει δισχιδή ράχη).

 

Πλατυποδία ή βλαισοπλατυποδία (Pes plano valgus ή Flat foot):

Χαμηλή ποδική καμάρα. Συμβουλές για σταθερά παπούτσια με μόνιμο ένθετο φτέρνας, όχι ένθετο φτέρνας με οπή (δεν ασκεί καμία επίδραση στην εξωτερική εικόνα του ποδιού ούτε στη λειτουργικότητά του). Σε ύπαρξη πόνου παραπομπή σε ορθοπαιδικό.

Ωστόσο συνήθως δεν πρόκειται για πλατυποδία, αλλά οφείλεται στο ότι το παιδί προτιμάει να διατηρεί την ποδοκνημική του άρθρωση σε θέση βλαισότητας λόγω ευλυγισίας της άρθρωσης. Αποτελεί φυσιολογική κατάσταση στα παιδιά.

Ελέγξτε, αν η εσωτερική πλευρά της ποδικής καμάρας παίρνει τη φυσιολογική της μορφή, όταν το παιδί στέκεται στα δάκτυλα των ποδιών του.

 

Συγγενής ραιβοϊπποποδία/Ρ.Ι.Π. (Pes equinovarus adductus, PEVA):

Συγγενής διαμαρτία. Η ποδοκνημική άρθρωση διατηρείται σε θέση ιπποποδίας, το πίσω τμήμα του άκρου ποδιού σε θέση ραιβότητας και το μπροστινό τμήμα του ποδιού σε θέση προσαγωγής-υπτιασμού.

Η θεραπεία ξεκινάει στη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας ζωής (θεραπευτική τοποθέτηση γύψου, διατομή Αχιλλείου τένοντα, χρήση κηδεμόνα Denis-Browne).

 

Πτερνοβλαισοποδία (Pes calcaneo valgus):

Η ραχιαία επιφάνεια του άκρου ποδιού τείνει να έρθει σε επαφή με την πρόσθια επιφάνεια της κνήμης. Το παιδί βρισκόταν στη μήτρα με το άκρο πόδι λυγισμένο προς την κνήμη.

Συνήθως αρκεί η καθημερινή έκταση του άκρου ποδιού, διαφορετικά παραπομπή σε ορθοπαιδικό στην ηλικία των 3 μηνών.

 

Συγγενές ραιβό-μετατάρσιο (Metatarsus adductus):

Το μπροστινό τμήμα του άκρου ποδιού έχει κατεύθυνση προς τα μέσα, ενώ το πίσω τμήμα του άκρου ποδιού διατηρεί φυσιολογική θέση.

Προσπαθήστε να το εκτείνετε καθημερινά, μέχρι να αρχίσει να παραμένει στη φυσιολογική του θέση. Σε αποτυχία ομαλοποίησης της θέσης του παραπομπή σε ορθοπαιδικό στην ηλικία των 3 μηνών (κηδεμόνας ή γύψος για μερικές εβδομάδες).

 

Συνδακτυλία:

(Διατήρηση δέρματος ανάμεσα στα δάκτυλα, με αποτέλεσμα να είναι ενωμένα μεταξύ τους). Δεν επηρεάζει τη λειτουργικότητα των δακτύλων. Σε εγχείρηση ενέχει κίνδυνος επιδείνωσης της κατάστασης.

 

Γαμψοδακτυλία (Curly-toe-deformity):

Διαμαρτία, όπου συνήθως το τέταρτο ή το πέμπτο δάκτυλο του ποδιού ανυψώνεται και διατηρείται πάνω ή κάτω από το υποκείμενο δάκτυλο. Μπορεί να υποχωρήσει αυτόματα στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας. Παραπέμπεται, αν προκαλεί πόνο κατά τη βάδιση.

 

Περπάτημα στις μύτες των ποδιών:

Τις περισσότερες φορές πρόκειται για απλή συνήθεια των παιδιών να περπατάνε στις μύτες των ποδιών (βαδίζουν πιο γρήγορα με καλύτερη ισορροπία).

Η κληρονομικότητα αποτελεί συχνή αιτία. Αποκλείστε την ύπαρξη βραχείας φτέρνας (η ραχιαία κάμψη του ποδιού πρέπει να είναι < 90ο μεταξύ ραχιαίας επιφάνειας ποδιού και κνήμης και με το γόνατο ευθειασμένο, το παιδί μπορεί να βαδίζει στις φτέρνες, μπορεί να κάθεται στις φτέρνες του με ολόκληρο πέλμα στο δάπεδο).

Σκεφτείτε τυχόν νευρολογική νόσο, όπως ΕΠ [εγκεφαλική πάρεση] κ.ά.

 

Όταν τα συμπτώματα είναι έντονα ή όταν επιμένουν μέχρι την ηλικία των 7 ετών, συνιστάται παραπομπή σε ορθοπαιδικό.

 

Ψυχοκινητική ανάπτυξη:

 

Περίπου το 80% των παιδιών στις αντίστοιχες ηλικίες διαθέτουν τις παρακάτω κινητικές δεξιότητες:

 

6-8 εβδομάδων:

Διατηρεί όρθιο το κεφάλι, όταν βρίσκεται σε πρηνή θέση. Κινεί συμμετρικά τα πάνω και κάτω άκρα. Ανοίγει τα άκρα χέρια του. Επικοινωνεί ικανοποιητικά, χαμογελά με νόημα (κοινωνικό χαμόγελο), αντιδρά σε φωτεινά ερεθίσματα. Ακολουθεί με το βλέμμα του αντικείμενα/το φως.

 

Νεογνικά αντανακλαστικά:

Το αντανακλαστικό του εναγκαλισμού (Moro) εξαφανίζεται στην ηλικία των 4 μηνών, το αντανακλαστικό σύλληψης και το ασύμμετρο τονικό αντανακλαστικό του αυχένα (ΑΤΑΑ/θέση ξιφομάχου) εξαφανίζονται στην ηλικία των 6 μηνών.

 

Αντανακλαστικό εναγκαλισμού (Moro):

Το παιδί βρίσκεται σε ύπτια θέση, ο εξεταστής εκτελεί ελαφρή έλξη των βραχιόνων προς τα πάνω, διακόπτει το κράτημα και απελευθερώνονται οι βραχίονες του παιδιού.

 

Αντανακλαστικό σύλληψης:

Το παιδί κάμπτει τα δάκτυλα των ποδιών του, όταν ο εξεταστής ασκήσει πίεση στην περιοχή κάτω από τις κεφαλές των μεταταρσίων μέχρι τα δάκτυλα.

 

ΑΤΑΑ/ θέση ξιφομάχου (ασύμμετρο τονικό αντανακλαστικό του αυχένα):

Το παιδί τοποθετείται σε ύπτια θέση και ενώ εκτελείται στροφή του κεφαλιού του μέχρι τις 90ο προς κάθε πλευρά. Αυτό τεντώνει το βραχίονά του προς την πλευρά, στην οποία εκτελείται η στροφή του κεφαλιού και εκτελεί κάμψη του χεριού και του ποδιού της αντίθετης πλευράς.

 

6 μηνών:

Επικοινωνεί ικανοποιητικά. Βγάζει φωνίτσες με διαφορετική χροιά στον τόνο της φώνησής του. Μπορεί και στρέφει το σώμα του, όταν βρίσκεται σε επίπεδη επιφάνεια. Το παιδί συμμετέχει, αν το σηκώσει κάποιος από τα χέρια, ενώ βρίσκεται σε καθιστή θέση.

Μπορεί να μεταφέρει αντικείμενα από το ένα στο άλλο χέρι, μπορεί να πιάνει με ενεργητικό τρόπο. Έχουν εξαφανιστεί τα αντανακλαστικά σύλληψης και ΑΤΑΑ.

 

10-12 μηνών:

Σηκώνεται μόνο του και κάνει βήματα, ακουμπώντας σε έπιπλα. Μπορεί να κάθεται, διατηρώντας τον κορμό του σταθερό χωρίς υποστήριξη. Η επικοινωνία του είναι ικανοποιητική. Μπορεί να γνέφει και να χτυπά ελαφρά παλαμάκια. Μπορεί να χτυπά δύο ξύλινους κύβους μεταξύ τους. Κατανοεί απλές λέξεις.

Παίζει το παιχνίδι, στο οποίο ο ενήλικας κρύβει το πρόσωπό του με τις παλάμες του και ξαφνικά εμφανίζει το πρόσωπό του ξανά και βγάζει κάποιο ήχο (το παιδί σε αυτήν την ηλικία νομίζει ότι ο ενήλικας έχει χαθεί, όταν εκείνος κρύβει το πρόσωπό του με τις παλάμες του).

Πιάσιμο λαβίδας (δηλαδή μπορεί να πιάνει αντικείμενα με το δείκτη και τον αντίχειρα). Το αντανακλαστικό του αλεξιπτωτιστή είναι αναπτυγμένο στην ηλικία των 9 μηνών.

 

18 μηνών:

Περπατάει σταθερά χωρίς υποστήριξη. Λέει 8-10 λέξεις και κατανοεί περισσότερες λέξεις. Στοιβάζει 2-3 ξύλινους κύβους τον ένα πάνω στον άλλο, σχεδιάζει ’’ορνιθοσκαλίσματα’’, παίζει το παιχνίδι, στο οποίο το παιδί ψάχνει να βρει ‘’κρυμμένα αντικείμενα’’.

Μπορεί και βγάζει μόνο του σκούφο και κάλτσες, δείχνει με το δάκτυλο μέρη του σώματος, μπορεί να πιάνει αντικείμενα και να εκτελεί εντολές, όταν του το ζητάνε.

 

5-6 ετών:

Μπορεί να στέκεται στο ένα πόδι και να πηδάει με το ένα πόδι. Μπορεί να κόβει με ψαλίδι ένα κυκλικό σχήμα, να σχεδιάζει έναν άνθρωπο με πέντε χαρακτηριστικά, να αντιγράφει γεωμετρικά σχήματα. Ακούει, κατανοεί αφηγήσεις, επαναλαμβάνει ό,τι του έχουν αφηγηθεί. Περιμένει να έρθει η σειρά του. Παίζει με συνομίληκα παιδιά.

 

Τα περισσότερα από τα πρόωρα στο πρώτο έτος της ζωής τους πλησιάζουν το επίπεδο των τελειόμηνων παιδιών. Διορθώστε στα πρόωρα τις ηλικίες ’’σταθμό’’, δηλαδή αν πρόκειται για πρόωρο, που έχει γεννηθεί την 32η εβδομάδα, οι δεξιότητές του στην ηλικία των 8 μηνών θα συγκριθούν αντίστοιχα με ένα φυσιολογικό τελειόμηνο ηλικίας 6 μηνών.

 

Να δείχνετε πάντα σεβασμό στις διάφορες ανησυχίες των γονέων.

 

Το να παρουσιάζει το παιδί απόκλιση σε κάποια λειτουργία μπορεί να αποτελεί φυσιολογική κατάσταση. Αν έχετε αμφιβολία ή αν υπάρχει παρέκκλιση από το φυσιολογικό σε περισσότερες λειτουργίες, επικοινωνήστε με παιδίατρο.

 

Γενικά στα παιδιά με νοητική υστέρηση υπάρχει αργοπορημένη εξέλιξη σε όλους τους τομείς. Ένα παιδί με εγκεφαλική παράλυση μπορεί να παρουσιάζει μεμονωμένη επιβράδυνση στην ανάπτυξη των βασικών κινητικών δεξιοτήτων/ ελαττωμένη αυτόματη κινητικότητα/ διαταραχές του μυϊκού τόνου.

Διαφορά μεταξύ των δύο ημιμορίων του σώματος θεωρείται μη φυσιολογική! Σε περίπτωση αμφιβολίας να συμβουλεύεστε πάντοτε παιδίατρο.

 

Τελευταία ενημέρωση: Σεπτέμβριος 2019