Αναιμία και άθληση

Ορισμός

Ως αναιμία ορίζεται τιμή αιμοσφαιρίνης <12 g/dL [120 g/L] στις γυναίκες και <13g/dL [130g/L] στους άντρες.

Αναιμία αθλητών χαρακτηρίζεται η εκδήλωση αναιμίας σε αθλητές.

Η τιμή της Hb είναι συχνά 0,5-1 μονάδα [5-10 μονάδες] χαμηλότερη σε επαγγελματίες αθλητές συγκριτικά με μη-αθλητές.

Αιτίες

Ψευδοαναιμία:

Η πιο συνηθισμένη αιτία αναιμίας αθλητών. Ο όγκος του πλάσματος αυξάνεται περισσότερο από ό,τι ο όγκος των ερυθροκυττάρων, κάτι το οποίο οδηγεί σε φαινόμενο αραίωσης. Αυτό δικαιολογείται ως μία προσαρμογή σε (συνήθως) σκληρή προπόνηση αντοχής και δεν αποτελεί γνήσια αναιμία.

Δε χρειάζεται αντιμετώπιση. Αντίθετα η πραγματική ποσότητα των ερυθροκυττάρων (και η ικανότητα μεταφοράς οξυγόνου) είναι αυξημένη.

Αναιμία εξαιτίας έλλειψης σιδήρου:

Η πιο συνηθισμένη αιτία γνήσιας αναιμίας τόσο σε αθλητές, όσο και σε μη-αθλητές. Οι γυναίκες στη γόνιμη ηλικία, ανεξαρτήτως από το αν αθλούνται ή όχι, παρουσιάζουν έλλειψη σιδήρου κατά 30-50%. Αυτό κατά κύριο λόγο σχετίζεται με ελαττωμένη πρόσληψη σιδήρου μέσω της διατροφής σε συνδυασμό με τις απώλειες εξαιτίας της εμμηνορρυσίας.

Η συνιστώμενη καθημερινή πρόσληψη σιδήρου σε γυναίκες γόνιμης ηλικίας είναι > 15mg, που αντιστοιχεί σε πρόσληψη ενέργειας περίπου 2500 χιλιοθερμίδες/24ωρο. Πολλές γυναίκες δυσκολεύονται να διατηρήσουν μία τέτοια ισορροπία. Ιδιαίτερα οι αθλητές με πρότυπο το αδύνατο σώμα, όπως δρομείς, γυμναστές και άλλοι, κινδυνεύουν να εκδηλώσουν έλλειψη σιδήρου εξαιτίας ελλιπούς διαιτητικής πρόσληψης σιδήρου. Ανορεξία; Η εφίδρωση μπορεί να συμβάλλει σε έλλειψη σιδήρου. Ακόμη και αθλητές μπορεί να παρουσιάσουν αιμορροΐδες, που αιμορραγούν ή έλκος στομάχου, που αιμορραγεί.

Αιμόλυση:

Συνήθως εξαιτίας ‘‘αιμόλυσης μαρς‘‘, που συμβαίνει σε αιμοσφαίρια στην περιοχή του πέλματος, π.χ. σε στρατιώτες κατά το στρατιωτικό βηματισμό ή σε δρομείς. Επίσης έχει εκδηλωθεί σε κολυμβητές και κωπηλάτες. Πρόκειται για διάγνωση αποκλεισμού (δηλαδή που λαμβάνεται υπόψη στη διερεύνηση των αιτίων ως διαφορική διάγνωση) και ασυνήθιστη αιτία αναιμίας.

Σε υποψία αιμόλυσης συνιστάται, αντί να αναζητούνται άλλες αιτίες, να εξετάζονται ως πιθανές αιτίες για παράδειγμα τα φάρμακα, οι λοιμώξεις ή συστημικά νοσήματα.

Αιμοσφαιρινοπάθειες:

Θαλασσαιμία κ.ά. Χαρακτηρίζεται από μικρό μέγεθος αιμοσφαιρίων, όπως και στη σιδηροπενική αναιμία, αλλά τα αποθέματα σιδήρου είναι φυσιολογικά. Όταν πρόκειται για ήπια νόσο, δεν απαιτείται θεραπεία. Μπορεί να επηρεάσει εκείνους, οι οποίοι συμμετέχουν σε αθλήματα.

Γενικά:

Απώλειες διαμέσου ιδρώτα από το γαστρεντερικό σωλήνα κ.ά. Βλέπε και το υποκεφάλαιο Αναιμία στο κεφάλαιο των νόσων του αίματος.

Συμπτώματα

Μειωμένη ‘‘αντοχή’‘/φυσική κατάσταση λόγω του ότι η τιμή της αιμοσφαιρίνης συνδέεται γραμμικά αναλογικά με την ικανότητα μεταφοράς οξυγόνου. Μία ελάττωση της τιμής-Hb οδηγεί αμέσως σε επιδείνωση της αερόβιας ικανότητας (= ‘‘φυσικής κατάστασης’‘). Η διόρθωση της τιμής-Hb οδηγεί σε αύξηση της αεροβικής απόδοσης.

Διερεύνηση

Νεαρές αθλήτριες με εμμηνορρυσία πρέπει να ελέγχονται τακτικά, όσο αφορά το επίπεδο σιδήρου: Hb, σίδηρος-ορού, TIBC και φερριτίνη-ορού. Επιβάλλεται λήψη ιστορικού διατροφικών συνηθειών, καθώς και έλεγχος άλλων πιθανών αιτίων της αναιμίας.

Σε υποψία άλλης αιτίας συνιστάται η διερεύνησή της διαμέσου, π.χ. Ηb-κοπράνων, γαστροσκόπησης, κολονοσκόπησης, πρωκτοσκόπησης (με ή χωρίς βιοψία) και γυναικολογικού ελέγχου. Σε υποψία αιμόλυσης να ελέγχεται η Hb-ούρων, τα δικτυοερυθροκύτταρα, η συζευγμένη (ή άμεση) χολερυθρίνη, η απτοσφαιρίνη.

Η ηλεκτροφόρηση ορού επιβεβαιώνει την ύπαρξη αιμοσφαιρινοπάθειας.