Ακμή κοινή, Ακμή
Σύντομη περίληψη της θεραπείας:
*Σε ακμή με φαγέσωρες συστήνεται ως φάρμακο πρώτης εκλογής η χρήση αδαπαλένης (Αdaferin), αλλά μπορεί να προκαλεί τοπικό ερεθισμό.
Αραιώστε τις επαλείψεις ή αλλάξτε τη θεραπεία.
*Σε ήπια βλατιδοφλυκταινώδη ακμή υπεροξείδιο του βενζολίου, αδαπαλένη και αζελαϊκό οξύ ή συνδυασμός αδαπαλένης + βενζοϋλυπεροξειδίου.
*Σε μετρίου βαθμού βλατιδοφλυκταινώδη ακμή συνδυασμός, όπως παραπάνω ή κλινδαμυκίνη + τρετινοῒνη ή κλινδαμυκίνη + βενζοϋλυπεροξείδιο.
Αντιβιοτικά της κατηγορίας των τετρακυκλινών ίσως χρειαστεί να λαμβάνονται ως θεραπεία μέχρι τρεις μήνες μέγιστη διάρκεια.
Ποτέ να μη χρησιμοποιείτε ως μονοθεραπεία τα αντιβιοτικά (κίνδυνος ανάπτυξης ανθεκτικότητας).
Τα αντιβιοτικά από το στόμα να χορηγούνται σε συνδυασμό με τοπική θεραπεία, όπως αναφέρθηκε παραπάνω.
Ποτέ όμως να μη γίνεται ο συνδυασμός:
Αντιβοτικά από το στόμα + αντιβιοτικά τοπικής χρήσης.
Ορισμός
Φλεγμονή του κοινού εκφορητικού πόρου των τριχοθυλακίων και των σμηγματογόνων αδένων.
Κοινή ακμή = Νεανική ακμή.
Ακμή των ενηλίκων = Εμφανίζεται καθυστερημένα ή κάνει την έναρξή της μετά την ηλικία των 25 ετών.
Συμπτώματα
Πολύ συχνά στην εφηβική ηλικία, αλλά μπορεί να εκδηλωθεί ακόμη και στην ενήλικη ζωή. Συχνότερα σε καπνιστές.
Μη φλεγμονώδης ακμή:
Αποκαλείται και φαγεσωρική ακμή.
Κλειστοί ή ανοικτοί φαγέσωρες (‘‘λευκά ή μαύρα στίγματα’‘), ενδεχομένως διάσπαρτες βλατίδες, φλύκταινες (εντόπιση κυρίως στο μέτωπο, τις παρειές, τη μύτη).
Φλεγμονώδης ακμή:
Φαγέσωρες με άφθονες βλατίδες/φλύκταινες.
Η σοβαρότητα των βλαβών ποικίλλει.
Οι βλάβες εντοπίζονται κυρίως στο πρόσωπο, τον τράχηλο, το άνω μέρος του κορμού.
Οζιδιοκυστική ακμή:
Μεγάλα φλεγμονώδη οζίδια, φλύκταινες και κύστεις.
Εντόπιση:
Πρόσωπο, τράχηλος, πρόσθια και οπίσθια επιφάνεια του κορμού.
Σε πιο σοβαρές μορφές προσβάλλονται ακόμη και οι ώμοι/οι βραχίονες.
Η ίαση καταλείπει ουλές/ χηλοειδή/ ίνωση.
Αίτια
Δε σχετίζεται με ‘‘ακάθαρτη επιδερμίδα’‘, αλλά με αυξημένη παραγωγή σμήγματος και με διαταραχή της κερατινοποίησης στον εκφορητικό πόρο των σμηγματογόνων αδένων.
Η ποσότητα των φυσιολογικών βακτηριδίων στην περιοχή της επιδερμίδας (προπιονικά βακτηρίδια ακμής) είναι αυξημένη.
Γνωστή γενετική προδιάθεση.
Αυξημένη παραγωγή ανδρογόνων κατά τη διάρκεια της εφηβείας, τόσο σε αγόρια, όσο και σε κορίτσια.
Τα μαύρο χρώμα στην κορυφή των ανοικτών φαγεσώρων προκαλείται από τη μελανίνη και όχι από ακαθαρσίες.
Παράγοντες, που προκαλούν επιδείνωση: Φάρμακα (στεροειδή, αναβολικά στεροειδή, γεσταγόνα, λίθιο, αντιεπιληπτικά).
Χημικά (έλαια κοπής μπορούν να προκαλέσουν ακμή από λάδι, πίσσα/σκευάσματα κατά της ψωρίασης μπορούν να προκαλέσουν θυλακίτιδες).
Καλλυντικά (λιπαρές κρέμες πωματίζουν τους πόρους των ‘‘φαγεσώρων’‘).
Μηχανικοί παράγοντες (‘‘σκάλισμα βλάβης’‘, τριβή, ενδύματα/σακίδιο πλάτης).
Κλιματικοί (υγρασία/ζέστη, ‘‘ακμή της Μαγιόρκα’‘).
Διατροφικές ουσίες (αρκετοί διαπιστώνουν συσχέτιση, δεν έχει επιτευχτεί όμως η καταγραφή τους σε μελέτες).
Στρες, κάπνισμα, ενδοκρινολογική επίδραση (συνηθισμένη η επιδείνωση περίπου μία εβδομάδα πριν από την εμμηνορρυσία).
Η όψιμη ακμή (ή ακμή των ενηλίκων) μπορεί να οφείλεται σε υπερπλασία του επινεφριδιακού φλοιού, PCO.
Αντικειμενική εξέταση
Τυπικές εντοπίσεις:
Πρόσωπο και/ή ράχη, αυχένας, ωμοπλάτες, στήθος.
Συνήθως λιπαρό δέρμα.
Τυπική όψη:
Φαγέσωρες, ανοικτοί (= μαύρα στίγματα), κλειστοί (=λευκά στίγματα).
Βλατίδες, φλύκταινες, οζίδια, κύστεις.
Διαφορική διάγνωση
Ροδόχρωμη ακμή (ασυνήθιστη πριν από την ηλικία των 20-ετών), περιστοματική δερματίτιδα (κυρίως γύρω από το στόμα), θυλακίτιδα από πιτυρόσπορο, ψευδοθυλακίτιδα, δοθιήνωση, ιδρώα.
(Σε ακμή, που σχετίζεται με διαταραχές της εμμηνορρυσίας, υπερτρίχωση, cushingoid habitus πρέπει να μπαίνει η υποψία συνδρόμου αρρενοποίησης, PCO, καθώς και συνδρόμου Cushing και να γίνεται διερεύνηση.
Επίσης αφορά και την έναρξη εκδήλωσης ακμής στην ενήλικη ζωή).
Διερεύνηση
(Σε υποψία ορμονικής διαταραχής) Τεστοστερόνη-Ορού, κορτιζόλη-Ορού (πρωινό δείγμα).
Ίσως χρειαστεί και κορτιζόλη-Ούρων 24ώρου.
Υπέρηχος ωοθηκών.
Σε υποψία νόσου Cushing χορηγείται 1 mg Δεξαμεθαζόνης στις 22:00.
Έλεγχος κορτιζόλης-πλάσμ. Στις 08:00 το επόμενο πρωί, και αν > 50, είναι πιθανή η νόσος Cushing.
Φωτογραφίες
Ατομική φροντίδα
Να αποφεύγεις τη σύνθλιψη των εξανθημάτων με τα δάκτυλα.
Προσοχή στην εξακρίβωση τυχόν τροφίμων και αντίστοιχα καλλυντικών, τα οποία σου επιδεινώνουν τις συγκεκριμένες βλάβες.
Να αποφεύγεις τα ισχυρά ή αποξεστικά προϊόντα φροντίδας δέρματος.
Πλύσιμο προσώπου το μέγιστο 2 φορές/ημέρα.
Να χρησιμοποιείς κάποιο απαλό σαπούνι.
Λούσιμο μαλλιών με ήπιο σαμπουάν, φειδωλή χρήση ζελέ μαλλιών ή διάφορων άλλων προϊόντων για μαλλιά.
Ο καθαρισμός του λιπαρού δέρματος μπορεί να γίνει με αλκοολούχο νερό προσώπου.
Το βενζοϊκό υπεροξείδιο απομακρύνει τα βύσματα των πόρων.
Η μέτρια έκθεση στον ήλιο είναι επιθυμητή, αλλά η υπέρβαση της έκθεσης στον ήλιο/της χρήσης σολάριουμ/της επίδρασης θερμότητας μπορεί να προκαλέσει επιδείνωση.
Προσοχή επίσης σε ταυτόχρονη φαρμακευτική θεραπεία της ακμής.
Να προτιμώνται τα φαρδιά, βαμβακερά ρούχα, όσο αφορά την καθιστική στάση, όταν πρόκειται για ακμή στο σώμα.
Μπορεί να χρειαστεί περίπου ένας μήνας μετά την έναρξη της θεραπείας, μέχρι να φανεί το αποτέλεσμά της.
Μην εγκαταλείπεις την προσπάθεια!