Οιστρογονική υποκατάσταση
Βλέπε επίσης και το υποκεφάλαιο Κλιμακτηριακές ενοχλήσεις.
Η πιο αποτελεσματική θεραπεία για τα κλασικά συμπτώματα της κλιμακτηρίου και επομένως για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής είναι η θεραπεία με οιστρογόνα ή οιστρογόνα/ προγεστερόνη.
Δεν υπάρχει επιστημονικά τεκμηριωμένη βάση για γενικές οδηγίες σχετικά με την ορμονική θεραπεία υποκατάστασης, η οποία αποκαλείται Hormone Replacement Therapy (HRT), ως προληπτικό μέτρο για ασυμπτωματικές γυναίκες μετά από την εμμηνόπαυση.
Επίσης ούτε η προφύλαξη κατά της οστεοπόρωσης αποτελεί – πλην εξαιρετικών περιπτώσεων – ένδειξη για μακροχρόνια θεραπεία με οιστρογόνα (Η HRT μπορεί να εμποδίσει τα κατάγματα, που σχετίζονται με την οστεοπόρωση στις γυναίκες με κίνδυνο οστεοπόρωσης πριν από την ηλικία των 60-ετών ή τα πρώτα 10 έτη μετά από την εμμηνόπαυση.
Βλέπε το υποκεφάλαιο ‘‘Οστεοπόρωση’‘ στο κεφάλαιο των ενδοκρινικών νοσημάτων).
Σε γυναίκες χωρίς συμπτώματα από το αυτόνομο μπορείτε να δοκιμάσετε προαιρετικά ως προφύλαξη με καλά αποτελέσματα κατά της οστεοπόρωσης το σκεύασμα του Εκλεκτικού Ρυθμιστή Οιστρογονικών Υποδοχέων, που ονομάζεται SERM, προτιμότερο σε συνδυασμό με συμπλήρωμα ασβεστίου. Δυστυχώς δε βελτιώνει τις ενοχλήσεις από το αυτόνομο.
Τα συνηθισμένα σκευάσματα οιστρογόνων δρουν αποτελεσματικά κατά των συμπτωμάτων από το αυτόνομο, όπως της εφίδρωσης, των εξάψεων, της ταχυπαλμίας, που μπορούν να εκδηλωθούν, όταν η γυναίκα φτάνει στην κλιμακτήριο.
Βλέπε το υποκεφάλαιο Συμπτώματα κλιμακτηρίου στο παρόν κεφάλαιο.
Το όφελος της HTR ξεπερνά τους κινδύνους για γυναίκες κάτω από την ηλικία των 60 ετών ή μέσα στα πρώτα 10 έτη μετά από την εμμηνόπαυση.
Χαμηλές δόσεις οιστρογόνων είναι αποτελεσματικές, όσο αφορά τα συμπτώματα από τον κόλπο και το ουροποιητικό. Βλέπε παρακάτω Συμπτώματα ατροφίας.
Αντένδειξη της θεραπείας με οιστρογόνα αποτελούν προηγούμενος καρκίνος μαστού, καρκίνος ενδομητρίου, θρομβοεμβολική νόσος ή παρούσα ηπατική νόσος.
Κίνδυνος για καρκίνο μαστού:
Κάπως αυξημένος ο κίνδυνος, ο οποίος σχετίζεται με τη χρονική διάρκεια της θεραπείας (αύξηση μετά από περίπου 5 έτη) και μειώνεται ή εξαφανίζεται μετά από το τέλος της θεραπείας (μετά από 5 έτη ο κίνδυνος επιστρέφει στα αρχικά του επίπεδα).
Η εμμηνοπαυσιακή ορμονική θεραπεία δε χορηγείται σε γυναίκες, που είχαν καρκίνο μαστού.
Η τοπική οιστρογονική θεραπεία δεν αυξάνει τον κίνδυνο.
Κίνδυνος για καρκίνο ενδομητρίου:
Η οιστρογονική θεραπεία σε γυναίκες με διατήρηση της μήτρας αυξάνει κάπως τον κίνδυνο, ο οποίος μειώνεται με την προσθήκη γεσταγόνου.
Η εμμηνοπαυσιακή ορμονική θεραπεία δε χορηγείται σε γυναίκες, που είχαν καρκίνο του ενδομητρίου.
Κίνδυνος θρόμβωσης/ εμβολής:
Τα οιστρογόνα/γεσταγόνα από το στόμα αυξάνουν τον κίνδυνο DVT (ΕΒΦΘ), πνευμονικής εμβολής και ΑΕΕ.
Η θεραπεία διακόπτεται 4-6 εβδομάδες πριν από προγραμματισμένες χειρουργικές πράξεις ή ακινησία.
Κάποιος βέβαιος κίνδυνος-DVT υπάρχει ακόμη και σε χαμηλές δόσεις σκευασμάτων οιστρογόνων.
Οιστραδιόλη τοπικά ή οιστριόλη σε χαμηλή δόση για κολπική θεραπεία δε σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο.
Κίνδυνοι για έμφραγμα μυοκαρδίου:
Τα οιστρογόνα από το στόμα μειώνουν κάπως τον κίνδυνο και ελαττώνουν την ολική θνητότητα σε γυναίκες < 60 ετών ή μέσα στα πρώτα 10 έτη μετά από την εμμηνόπαυση, ιδιαίτερα σε διαδερμική χορήγηση.
Εκείνο που γνωρίζουμε ότι ισχύει ακόμη είναι ότι ο κίνδυνος για γυναίκες < 60 ετών είναι μικρός.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος υπάρχει, όταν ξεκινάει η θεραπεία. Ισχύει ακόμη και μετά από παύση ή σε αλλαγή της θεραπείας.
Επιδράσεις στο μεταβολισμό:
Κατά τη θεραπεία με οιστρογόνα παρουσιάζονται θετικές επιδράσεις στο μεταβολισμό, ιδιαίτερα στο μεταβολισμό των λιπιδίων. Περίπου 10% απ’ όλες τις γυναίκες, που ακολουθούν συνδυασμένη οιστρογονική υποκατάσταση, προσβάλλονται από παρενέργειες των γεσταγόνων, όπως π.χ. διακυμάνσεις διάθεσης, ευερεθιστότητα και κόπωση.
Ατροφικοί βλεννογόνοι:
Για την αντιμετώπιση της ξηρότητας του κόλπου, των ενοχλημάτων του ουροποιητικού και της ακράτειας, ιδιαίτερα του τύπου της υπερδραστήριας κύστης/της ακράτειας από έπειξη (επιτακτικό αίσθημα για ούρηση), επιτυγχάνεται ικανοποιητικό αποτέλεσμα με την τοπική οιστρογονική θεραπεία.
Εναλλακτική λύση οιστραδιόλης αποτελεί το κολπικό δισκίο Vagifem.
Εμπειρικά ισχύει ότι, για να επιτευχτεί το επιθυμητό αποτέλεσμα, πρέπει να γίνει αύξηση στα 25 µικρογρ./δόση με τοποθέτηση 2 φορές εβδομαδιαίως.
Η τοπική οιστρογονική θεραπεία βελτιώνει την κατάσταση για μερικές εβδομάδες.
Στη συνέχεια μπορεί να συνεχιστεί για όσο χρονικό διάστημα η γυναίκα διαπιστώνει ότι ωφελείται από τη θεραπεία της.