Άσθμα κατά την άσκηση (προσπάθεια) – από την πλευρά της αθλητιατρικής
Επίσης βλέπε το υποκεφάλαιο Άσθμα στο κεφάλαιο Νοσήματα του Αναπνευστικού.
Ορισμός
Μείωση της εκπνευστικής ικανότητας των πνευμόνων, η εκτίμηση της οποίας έχει γίνει με σπιρόμετρο ή μετρητή μέγιστης ροής (PEF) με ελάττωση τουλάχιστον 15% από τις φυσιολογικές (για το συγκεκριμένο άτομο) τιμές.
Αιτίες
Στην προσπάθεια, δύο είναι οι πιθανοί θεωρητικοί μηχανισμοί, που συζητούνται: Απώλεια υγρών, η οποία μέσω υπεραερισμού προκαλεί αφυδάτωση/αυξημένη ωσμωτικότητα γύρω από το επιθήλιο των αεροφόρων οδών και/ή ψύξη των αεροφόρων οδών. Και οι δύο μηχανισμοί, που προαναφέρθηκαν, προκαλούν δευτεροπαθή βρογχόσπασμο μεταξύ άλλων μέσω έκλυσης φλεγμονωδών παραγόντων. Η αναπνοή από το στόμα μπορεί να συμβάλλει σ’ αυτήν τη διαδικασία με το να ψύχει τις αεροφόρες οδούς.
Κατά κανόνα απαιτείται φυσική δραστηριότητα, η οποία αγγίζει το τουλάχιστον 80% της μέγιστης (του ατόμου) για διάρκεια 6-8 λεπτών, ώστε να εκλυθεί η προσβολή (του άσθματος).
Προδιαθεσικοί παράγοντες: Άσθμα, ατοπία, κληρονομικότητα για άσθμα/αλλεργία, λοιμώξεις των ανώτερων αεροφόρων οδών. Συχνότερα εκδηλώνεται σε αθλήματα, τα οποία διαρκούν πολύ χωρίς διαλείμματα, όπως αγώνες δρόμου μεγάλης διάρκειας και σκι αντοχής, ενώ συχνότερη είναι η εκδήλωση σε καιρικές συνθήκες με κρύο, ξηρό καιρό (σκι) συγκριτικά με ζεστό περιβάλλον (κολύμπι).
Συμπτώματα
Δύσπνοια, κόπωση, βήχας, συρίττουσα αναπνοή (αποφρακτική κατάσταση), συχνές λοιμώξεις.
Διερεύνηση
Η λήψη του συνηθισμένου ιστορικού, την οποία συμπληρώνει η σπιρομέτρηση ή η μέτρηση PEF κατά/και μετά την προσπάθεια, οδηγεί σε ισχυρή υποψία ή επιβεβαιώνει τη διάγνωση. Δοκιμάστε προληπτική θεραπευτική αγωγή με βήτα-2 διεγέρτες ως βρογχοδιασταλτικά για διάρκεια περίπου ενός μήνα στο συνηθισμένο περιβάλλον του αθλητή. Η διάγνωση ενισχύεται, όταν η απόφραξη υποστρέφει και επανέρχεται η φυσιολογική κατάσταση.
Σημειώστε ότι μία τέτοια δοκιμασία δεν έχει θέση σε επίπεδα αθλητών κατηγορίας ελίτ (κατηγορία πρωταθλητών) εξαιτίας των κανονισμών ντόπινγκ (βλέπε παρακάτω). Σε επιλεγμένες περιπτώσεις μπορείτε να δοκιμάσετε τη χορήγηση από το στόμα μοντελουκάστης, όταν συνυπάρχει ιατρική ένδειξη. Αποτελεί όλο και πιο κοινή πρακτική στον αθλητισμό η απαίτηση κάποιας μορφής αντικειμενικής μέτρησης, η οποία ενισχύει τη διάγνωση (βλέπε παρακάτω).
Διαδικασία δοκιμασίας: Η μέτρηση με μετρητή-PEF πριν και μετά την προσπάθεια αποτελεί την απλούστερη, αλλά συγχρόνως και τη μέθοδο με το μικρότερο δείκτη ευαισθησίας, όσο αφορά τον καθορισμό της διάγνωσης. Για να τεθεί η διάγνωση, απαιτείται μία μείωση > 15% από τη ‘‘φυσιολογική τιμή’‘ ηρεμίας. Προσέξτε, ώστε ο ασθενής κατά τη διάρκεια της δοκιμασίας να διατηρεί υψηλή ένταση στη δραστηριότητά του (> 80% της μέγιστης) για τουλάχιστον 6-8 λεπτά.
Η σπιρομέτρηση πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη δραστηριότητα αποτελεί τη δοκιμασία με τη μεγαλύτερη ευαισθησία. Επιπροσθέτως της FEV1 ( ταχέως εκπνεόμενος όγκος αέρα στο πρώτο δευτερόλ., στην οποία το κριτήριο είναι μείωση > 15%), μπορεί να τεθεί διάγνωση και με τιμή FEV 25-75% (μείωση > 35%).
Το ιδανικό είναι να μπορεί κάποιος να εκτελέσει τη δοκιμασία κατά τη διάρκεια φυσιολογικής (φυσικής) δραστηριότητας, αλλά στην πράξη συνήθως αφορά επιτέλεση της δοκιμασίας σε κυλιόμενο διάδρομο ή σε εργομετρικό ποδήλατο (εκείνο που εκλύει λιγότερο άσθμα).
Τις 6-12 ώρες πριν από τη δοκιμασία να αποφεύγεται η θεραπεία με εισπνοές. Για τη διάγνωση μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορες δοκιμασίες πρόκλησης, οι οποίες σήμερα είναι διαθέσιμες σε όλο και περισσότερες κλινικές ή ιατρεία (δοκιμασία πρόκλησης με ψύχος, ξηρό αέρα και/ή δοκιμασία μεταχολίνης).