Πανικός, Διαταραχή πανικού, Κρίσεις πανικού

ICD-10: F41.0 || DSM-IV: 300.01 (διαταραχή πανικού χωρίς αγοραφοβία)

Ορισμός

Ειδική μορφή αγχώδους διαταραχής, η οποία περιλαμβάνει τουλάχιστον τρία επεισόδια κρίσης πανικού σε διάστημα τριών εβδομάδων, που ωστόσο δε σχετίζονται ούτε με φυσική κόπωση ούτε με κατάσταση απειλητική για τη ζωή.

 

Αιτίες

Άγνωστες.

Υπάρχουν πολλές θεωρίες:

Μειωμένη παραγωγή μονοαμινών (κυρίως σεροτονίνης), ψυχολογική θεωρία σύμφωνα με την οποία το άτομο, που έχει προσβληθεί, ερμηνεύει λανθασμένα τα μηνύματα του σώματος και καταλήγει σε ένα φαύλο κύκλο αυξημένης δραστηριότητας του συμπαθητικού με όλες τις εκδηλώσεις, που αυτό συνεπάγεται.

 

Συμπτώματα

Σαφώς οριοθετημένα επεισόδια έντονης αγωνίας/τρόμου ή φόβου, που δεν οφείλονται σε κάποια σωματική νόσο ούτε σε κατάχρηση ναρκωτικών, συχνά μία αίσθηση επικείμενης καταστροφής.

 

Οι περίοδοι αυτές προκύπτουν χωρίς προειδοποίηση σε οποιαδήποτε κατάσταση (ακόμη και τη νύχτα) και υποχωρούν χωρίς θεραπεία με ακόμη και προσδοκώμενο άγχος/αγωνία ότι θα προσβληθεί από νέα επεισόδια.

 

Πρέπει να περιλαμβάνονται τουλάχιστον τέσσερα από τα παρακάτω συμπτώματα, από τα οποία τουλάχιστον ένα πρέπει να ανήκει στα τέσσερα πρώτα.

 

Χρειάζεται να ισχύει η προϋπόθεση ότι τα συμπτώματα εκδηλώνονται αιφνίδια,

φτάνουν γρήγορα τη μέγιστη έντασή τους και

διατηρούνται για τουλάχιστον μερικά λεπτά.

 

1. Αίσθημα παλμών, καρδιά, που χτυπάει έντονα ή αυξημένη καρδιακή συχνότητα.

2. Εφίδρωση.

3. Τρόμος ή ρίγος.

4. Ξηροστομία.

5. Δυσχέρεια αναπνοής.

6. Αίσθημα ασφυξίας.

7. Δυσφορία ή στηθαγχικό άλγος.

8. Ναυτία ή στομαχικές διαταραχές.

9. Αισθήματα ζάλης, αστάθειας, σύγχυσης, επικείμενης λιποθυμίας.

10. Αποπραγματοποίηση ή αποπροσωποποίηση.

11. Φόβος απώλειας του ελέγχου ή της ικανότητας κατανόησης.

12.  Φόβος επικείμενου θανάτου.

13. Ακούσια ελαφρά ρίγη ή εξάψεις.

14. Παραισθήσεις (αιμωδίες ή κνησμός).

 

Η διαταραχή πανικού συχνά καταλήγει σε αγοραφοβία.

Αρκούν μεμονωμένα επεισόδια κρίσεων πανικού για κάτι τέτοιο.

 

Διαφορική διάγνωση

Αρχόμενη ψύχωση, διακυμάνσεις του συναισθήματος σε μεταιχμιακή διαταραχή (οι διακυμάνσεις του συναισθήματος συχνά προκαλούνται από αντικειμενικά πολύ μέτρια ψυχικά τραύματα), κατάθλιψη, αγοραφοβία (προκύπτει σε ειδικές καταστάσεις, που συχνά εξελίσσεται δευτεροπαθώς σε διαταραχή πανικού), κοινωνική φοβία (προκύπτει σε ειδικές καταστάσεις), διαταραχή μετατραυματικής καταπόνησης (PTSD), διαβήτης, υπερθυρεοειδισμός, σύνδρομο-WPW, καρδιοπάθεια, φαιοχρωμοκύτωμα, πνευμονική εμβολή, κατάχρηση ναρκωτικών και στερητικό σύνδρομο από ναρκωτικά, διαβήτη με κετοξέωση.

 

Διερεύνηση

Ιστορικό (ρωτήστε κατευθείαν σχετικά με αμφεταμίνη, βενζοδιαζεπίνες, κάνναβη, αλκοόλ):

Φυσική αντικειμενική εξέταση,

ψυχιατρική αντικειμενική εξέταση,

νευρολογική αντικειμενική εξέταση,

εργαστηριακός έλεγχος:

Hb, γλυκόζη-πλ, ΤΚΕ, Κ-ορ, Ca-ορ, κρεατινίνη-ορ, ALP-ορ, ALAT-ορ, γGT-ορ, CDT-ορ, PEth-αίματος, ελεύθερη-Τ4, TSH, ομοκυστεῒνη-ορ, VMA-ούρων, 5-HIAA-ούρων 24ώρου.

Θεραπεία

Γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία (αρχικά συχνές συνεδρίες) και ως συμπλήρωμα ίσως φαρμακοθεραπεία.

Θεραπεία με ικανοποιητικά αποτελέσματα είναι χορήγηση σκευασμάτων SSRI ή SNRI, κατά δεύτερο λόγο κλομιπραμίνη.

Οι βενζοδιαζεπίνες (κυρίως αλπραζολάμη) χορηγούνται στην αρχή της θεραπείας, προτού τα σκευάσματα-SSRI φτάσουν στο μέγιστο επίπεδο δράσης τους (χορήγηση το πολύ για μία εβδομάδα).

Η θεραπευτική χορήγηση SSRI ή εναλλακτικά κλομιπραμίνης συχνά είναι πολυετής.

Συχνά μπορεί στην αρχή να χρειαστεί θεραπεία με βενζοδιαζεπίνες, κατά κανόνα όχι περισσότερο από δύο εβδομάδες με χαμηλές δόσεις.

Υπάρχει κίνδυνος για ανάπτυξη εξάρτησης.

Πολλοί ασθενείς ωστόσο νιώθουν μία σιγουριά με το να έχουν διαθέσιμο κάποιο σκεύασμα βενζοδιαζεπίνης σε μία κρίση πανικού, χωρίς καν να χρειαστεί η λήψη του σκευάσματος γι’ αυτό το λόγο.

Σε αρχόμενη διαταραχή πανικού εφαρμόστε ‘’τη μέθοδο του τετραγώνου’’ (βλέπε παρακάτω στην Ατομική φροντίδα).

Ενημέρωση και οδηγίες σχετικά με τον τρόπο ζωής, καθώς και την αποφυγή διεγερτικών (καφεῒνης, αλκοόλ, αμφεταμίνης, κάνναβης).

Ατομική φροντίδα


Γνωσιακή θεραπεία, που βασίζεται στη χρήση του διαδικτύου, ασκήσεις χαλάρωσης, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται ελεγχόμενη κοιλιακή αναπνοή.

Μία χρήσιμη θεραπεία σε αρχόμενη διαταραχή πανικού αποτελεί η ονομαζόμενη ‘’μέθοδος του τετραγώνου’’ (ή μέθοδος αναπνοής τετραγώνου’’):

Κοιτάξτε κάποιο αντικείμενο κοντά σας με τέσσερις ίσες πλευρές (παράθυρο, πόρτα, σπίτι κτλ.).

Ακολουθήστε με το βλέμμα σας τη μία πλευρά του και πάρτε μία αργή εισπνοή, κατά την οποία μετράτε αργά ένα, δύο, τρία.

Στη συνέχεια ακολουθήστε με το βλέμμα σας την επόμενη πλευρά, ενώ συγχρόνως κάντε μία αργή εκπνοή και με τον ίδιο τρόπο αργά μετρήστε: Ένα, δύο, τρία.

Στη συνέχεια επαναλάβετε το ίδιο, ακολουθώντας με το βλέμμα το τετράγωνο γύρω γύρω για μερικές φορές, κατά τη διάρκεια των οποίων εκτελείτε αργές εισπνοές και εκπνοές και αργά μετράτε μέχρι το τρία.

Φαρμακευτική αγωγή

Βενζοδιαζεπίνες

Αλπραζολάμη.

SNRI

Βενλαφαξίνη.

SSRI

Σιταλοπράμη | Εσκιταλοπράμη | Σερτραλίνη.

Τρικυκλικά

Κλομιπραμίνη.
Τελευταία ενημέρωση: Δεκέμβριος 2020