Κόπωση
Βλέπε επίσης και το υποκεφάλαιο Χρόνιο σύνδρομο κόπωσης!
Ορισμός
Οι πιο συνηθισμένες αιτίες είναι η ζωή και οι φυσικές και ψυχικές δοκιμασίες της (ψυχοκαταπόνηση,
πολύ λίγος ύπνος, προβλήματα σχέσεων, απογοητεύσεις, αντιδράσεις πένθους,
οικονομική δυσχέρεια, σύνδρομο κόπωσης, πολύ λίγη σωματική άσκηση με κακή φυσική κατάσταση),
υπερβολικό βάρος, χρόνιος πόνος (οστεοαρθρίτιδα, ινομυαλγία, σύνδρομο Sjögren, ΡΑ),
λοιμώξεις (λοίμωξη ανώτερων αεροφόρων οδών –[σκεφτείτε την TWAR], ρινοκολπίτιδα, πνευμονία,
λοίμωξη ουροποιητικού, όσο αφορά τα παιδιά λοιμώδη μονοπυρήνωση, παρωτίτιδα).
Μεταλοιμώδης νόσηση, αναιμία (σε γυναίκες είναι συνηθισμένη ακόμη και χαμηλά επίπεδα σιδήρου χωρίς επίδραση στη Hb),
καρδιοπάθειες (αρρυθμίες, μη-αντιρροπούμενη καρδιακή ανεπάρκεια, στηθάγχη, στένωση-/ ανεπάρκεια μιτροειδούς, περικαρδίτιδα),
διαβήτης, υπνική άπνοια, κατάθλιψη/ άγχος (χειμερινή κατάθλιψη;).
Υπέρταση, υπόταση (κυρίως σε ηλικιωμένους με φυσιολογική ΑΠ στην ύπτια θέση με υπόταση στην όρθια στάση μετά από μερικά λεπτά),
αλκοόλ (συχνότερα αφορά μία μέτρια, αλλά αρκετά συχνή κατανάλωση),
φαρμακευτική παρενέργεια (από β-αποκλειστή, θειαζίδη, αντικαταθλιπτικά, δηλητηρίαση από δακτυλίτιδα, αντιισταμινικά, οπιούχα αναλγητικά, αντιχολινεργικά, στατίνες, υπνωτικά δισκία, βενζοδιαζεπίνες).
Άσθμα (‘’υποκλινικό’’, όταν ο ασθενής δε γνωρίζει ότι πάσχει από άσθμα, π.χ. αλλεργία;),
ΧΑΠ, ηλεκτρολυτικές διαταραχές,
ημικρανία (τόσο πρόδρομο συμπτώματα άτυπης ημικρανίας, όσο και πολλές ημέρες μετά από την κρίση).
Άλλες συνηθισμένες αιτίες:
Υπο-, υπερθυρεοειδισμός, έλλειψη-βιταμίνης Β12, κύηση,
υπασβεστιαιμία, νεφρική ανεπάρκεια,
κατάχρηση ναρκωτικών (κάνναβης/ διεγερτικών με κεντρική δράση/ φαρμάκων, κυρίως βενζοδιαζεπινών, δηλητηρίαση από δακτυλίτιδα),
ρευματική πολυμυαλγία/ κροταφική αρτηρίτιδα,
κοιλιοκάκη, φλεγμονώδης εντερική νόσος (νόσος Crohn, ελκώδης κολίτιδα),
μετεμφραγματική κατάσταση, αφυδάτωση.
Διάφορες αιτίες (δεν αποτελούν απευθείας αιτιολογικούς παράγοντες, αλλά συνήθως σχετίζονται κλινικά):
Ηπατική νόσος (μεταξύ άλλων ηπατίτιδα C, ακόμη και σε ήπια ασθένεια, αυτοάνοση ηπατίτιδα, ηπατικός καρκίνος,
πρωτοπαθής χολική κίρρωση ακόμη και σε ήπια νόσο),
ασυμπτωματικό έμφραγμα μυοκαρδίου, έλλειψη τεστοστερόνης σε άντρες,
αιμοχρωμάτωση, μυελοΐνωση, ναρκοληψία, MS, νόσος του Parkinson, RLS, υπο-/ υπερπαραθυρεοειδισμός,
νόσος του Addison, σύνδρομο Cushing, σαρκοείδωση, νευρομπορελίωση, λοίμωξη-ΤΒΕ, ΣΕΛ,
κακοήθεια, HIV, διαταραχή μετατραυματικής ψυχοκαταπόνησης, υποσιτισμός (ηλικιωμένοι, διαταραχές πρόσληψης τροφής),
εγκεφαλική νόσος των μικρών αγγείων (ενδεχομένως μαζί με άνοια),
φυματίωση, κυψελιδίτιδα, χρόνια πνευμονική εμβολή,
σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, σωματόμορφες διαταραχές,
σύνδρομο Ehlers–Danlos.
Διερεύνηση
Ιστορικό (μεταξύ άλλων ψυχοκοινωνική κατάσταση, σωματική ή πνευματική κόπωση; Υπνική άπνοια; Αλκοόλ;).
Παράμετροι αξιολόγησης, όπως Hb, γλυκόζη-πλ, ΤΚΕ, CRP, ΑΠ, στικ ούρων, περίμετρος μέσης γλουτών, αντικειμενική εξέταση καρδιάς, πνευμόνων, ψυχιατρική εξέταση, φυσική αντικειμενική εξέταση (μεταξύ άλλων λεμφαδένες, μαστοί).
Ενδεχομένως να συμπληρώσετε με Τ4/TSH-ορ, φερριτίνη-ορ, WBC, τύπο λευκών, Na-ορ, K-ορ, Ca-ορ, ALAT-ορ, γGT-ορ, CDT-ορ, PEth, Hb-κοπράνων, Β12-ορ, α/α πνευμόνων,
ΗΚΓ + NT pro-BNP
(τα φυσιολογικά ευρήματα αποκλείουν την καρδιακή ανεπάρκεια).
Προσανατολισμένη διερεύνηση, αν κριθεί απαραίτητο:
ALP-ορ, τύπος λευκών, κρεατινίνη-ορ, ουρικό οξύ-ορ, μικροπρωτεϊνουρία, phadiatop, monospot, διγοξίνη-ορ, ομοκυστεῒνη-ορ, BNP-ορ,
αντισώματα κατά της μπορέλια (ίσως οσφυονωτιαία παρακέντηση),
PCR/ ορολογικός έλεγχος κατά της TWAR,
τεστ κύησης, τεστοστερόνη-ορ, κορτιζόλη-ορ. (πρωινή τιμή).
Εργαστηριακός έλεγχος για κοιλιοκάκη (IgA αντισώματα κατά της ιστικής τρανσγλουταμινάσης [‘’IgA-αντιTG’’]), σπιρομέτρηση, πρωκτοσκόπηση, γαστροσκόπηση, δοκιμασία κόπωσης, υπερηχογράφημα καρδιάς, ΑΤ-εγκεφάλου, μέτρηση κορεσμού οξυγόνου,
αξονική αγγειογραφία πνευμόνων (DTLA – σε υποψία πνευμονικής εμβολής) ή
εναλλακτικά πνευμονική αγγειογραφία ή σπινθηρογράφημα κ.ά., ενδεχομένως καταγραφή ύπνου (υπνική άπνοια;).