Σύντομη περίληψη της Προληπτικής θεραπείας:
Σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές Κατευθυντήριες οδηγίες (www.heartscore.org):
* Καθόλου έκθεση σε τσιγάρο, είτε ενεργητική είτε παθητική.
* Υγιεινή διατροφή (χαμηλή πρόσληψη κορεσμένων λιπών.
Η κατανάλωση να εστιάζεται σε προϊόντα ολικής άλεσης, λαχανικά, φρούτα, ψάρι, πολυακόρεστα λίπη).
* Φυσική δραστηριότητα 2½ – 5 ώρες/εβδομάδα μέτριας έντασης ή 1 – 2½ ώρες/εβδομάδα περισσότερο έντονης δραστηριότητας.
* Βάρος σώματος ΔΜΣ 20-25 kg/m2.
* Αρτηριακή πίεση: < 140/90 mmHg.
* Λιπίδια:
Ο στόχος για την τιμή της LDL-ορ. (πιο σημαντική από ό,τι η ολική χοληστερόλη) σύμφωνα με την κλίμακα αξιολόγησης Score είναι:
< 1,8 mmol/L [70 mg/dL] (ή μείωση > 50% της αρχικής) σε ασθενείς πολύ ψηλού κινδύνου.
< 2,6 mmol/L [100 mg/dL], όσο αφορά ασθενείς υψηλού κινδύνου.
< 3,0 mmol/L [115 mg/dL] σε ασθενείς μέτριου ως χαμηλού κινδύνου.
Ολική χοληστερόλη < 5 mmol/L [190 mg/dL].
≥ 4,0 mmol/L [155 mg/dL] σε ασθενείς μέτριου κινδύνου. Εξετάζεται το ενδεχόμενο φαρμακευτικής αγωγής.
≥ 5,0 mmol/L [190 mg/dL] σε ασθενείς χαμηλού κινδύνου. Εξετάζεται το ενδεχόμενο φαρμακευτικής αγωγής.
* Σακχαρώδης διαβήτης: HbA1c: < 53 mmol/mol [7 %]. ΑΠ < 140/80.
* Περισσότερο από το 90% του συνόλου των εμφραγμάτων μπορούν να προληφθούν.
Η πρόληψη στην καρδιολογία αποσκοπεί στην παρεμπόδιση της επανανόσησης από την αντίστοιχη καρδιαγγειακή νόσο.
Βασική αρχή αποτελεί η χαρτογράφηση και ο προσανατολισμός των μέτρων κατά γνωστών παραγόντων κινδύνου, καθώς και ο εντοπισμός ατόμων με αυξημένο κίνδυνο, στα οποία είναι ιδιαίτερα σημαντική η παρέμβαση, τόσο για τα ίδια τα άτομα, όσο και από κοινωνική σκοπιά.
Η πρωτογενής πρόληψη συνεπάγεται χαρτογράφηση των παραγόντων κινδύνου σε άτομα υγιή από καρδιολογικής πλευράς. Πληροφορίες και οδηγίες με σκοπό να μειωθεί ο κίνδυνος ανάπτυξης καρδιαγγειακής νόσου.
Η δευτερογενής πρόληψη αφορά ενέργειες, που παρεμποδίζουν την εξέλιξη ή την επανανόσηση από μία ήδη υπάρχουσα νόσο.
Παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο είναι πρώτα απ’όλα
η υπέρταση (στην οποία η υψηλή πίεση παλμού αποτελεί ισχυρό προγνωστικό παράγοντα καρδιακής νόσου, πιο ισχυρό ακόμη και από τις τιμές της ίδιας της αρτηριακής πίεσης),
η περιφερική αρτηριοπάθεια (ένας από τους πιο ισχυρούς προγνωστικούς παράγοντες θανάτου σε καρδιαγγειακή νόσο),
η διαταραχή λιπιδίων, το κάπνισμα (ακόμη και το παθητικό κάπνισμα σε διάστημα δεκαετιών),
η μικρή φυσική δραστηριότητα (η αύξηση κινδύνου είναι ίδια, όπως και στο κάπνισμα, υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλές τιμές λιπιδίων!
Άτομα δραστήρια, όσο αφορά τη φυσική δραστηριότητα, ζουν 6-9 χρόνια περισσότερο.
Η φυσική δραστηριότητα επιβραδύνει τη μείωση της γνωσιακής ικανότητας, που σχετίζεται με την ηλικία.
Η μεγάλη διάρκεια παραμονής σε καθιστική θέση αποτελεί σοβαρό παράγοντα κινδύνου),
η δυσανεξία στη γλυκόζη/ ο διαβήτης,
η υψηλή καρδιακή συχνότητα (συχνότητα > 70, αποτελεί τόσο αιτιολογικό παράγοντα κινδύνου, όσο και καλό προγνωστικό παράγοντα, τόσο για την ολική, όσο και για την καρδιαγγειακή θνητότητα στους ασθενείς με στεφανιαία καρδιακή νόσο.
Υψηλός παλμός ηρεμίας συνεπάγεται αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη τόσο διαβήτη, όσο και παχυσαρκίας),
η υπερτροφία της αριστερής κοιλίας, το υπερβολικό βάρος (ιδιαίτερα η κοιλιακή παχυσαρκία, υψηλό πηλίκο περιμέτρου μέσης/περιμέτρου ισχίων.
Δεν έχει διαπιστωθεί τεκμηριωμένη σχέση μεταξύ μέτριου υπερβολικού βάρους με ΔΜΣ < 35 και αυξημένης καρδιαγγειακής νόσου/θνητότητας.
Τέτοια σχέση υπάρχει σε παχυσαρκία με ΔΜΣ > 35.
Γενικά ισχύει το ‘’Καλύτερα στρογγυλός και σε κίνηση παρά αδύνατος και καθιστός’’).
Διατροφή με χαμηλή ποσότητα υδατανθράκων (LCHF) συνδέεται με αυξημένη θνητότητα, η επίδραση στους νεφρούς (η μικροπρωτεϊνουρία αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου.
Διπλασιάζει τον κίνδυνο εμφράγματος του μυοκαρδίου και της ολικής θνητότητας.
Σχετίζεται τόσο με περιφερική αρτηριακή νόσο, όσο και με αγγειοεγκεφαλική νόσο/ΑΕΕ),
η κατάθλιψη αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου στεφανιαίας αγγειακής νόσου,
η μάσηση καπνού (δεν αυξάνει τον κίνδυνο για έμφραγμα του μυοκαρδίου, αλλά αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου, όταν κάποιος παθαίνει έμφραγμα πιθανόν εξαιτίας του αυξημένου κινδύνου αρρυθμίας),
το ψυχοκοινωνικό στρες (αύξηση του κινδύνου για έμφραγμα μυοκαρδίου, όταν συνυπάρχει υψηλή αρτηριακή πίεση και αντίστοιχα κάπνισμα, στρεσογόνοι παράγοντες στην οικογένεια και την εργασία, εργασία βάρδιας-/νυκτερινή, θόρυβος από κυκλοφορία οχημάτων για μεγάλο χρονικό διάστημα, κοινωνική απομόνωση, χαμηλή κοινωνική τάξη, συναισθηματικές αντιδράσεις, όπως θυμός και κατάθλιψη, συνεχής αγωνία για το μέλλον),
σύνδρομο κόπωσης,
χαμηλή πρόσληψη φρούτων/λαχανικών,
καμία πρόσληψη αλκοόλ (ωστόσο το αλκοόλ αποτελεί παράγοντα χαμηλής προστασίας),
ροχαλητό με υπνική άπνοια, φλεγμονή του σώματος (συμβάλλει σε αρτηριοσκλήρυνση, η υψηλή CRP αποτελεί έναν παράγοντα κινδύνου, όχι όμως αιτιολογικό),
ο θόρυβος (αυξάνει τον κίνδυνο υπέρτασης και καρδιαγγειακής νόσου),
τα καυσαέρια πετρελαίου (ειδικά με ψηλές τιμές λιπιδίων ταυτόχρονα).
Σε όλα τα ΜΣΑΦ έχει διαπιστωθεί υψηλή καρδιαγγειακή θνητότητα.
Ιδιαίτερα η δικλοφαινάκη αντενδείκνυται σε εγκατεστημένη καρδιακή ανεπάρκεια, ισχαιμική καρδιοπάθεια, περιφερική αρτηριακή νόσο, όπως και αγγειοεγκεφαλική νόσο.
Τα ΜΣΑΦ χορηγούνται αποκλειστικά, αφού έχει προηγηθεί ενδελεχής έλεγχος σε ασθενείς με σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακό επεισόδιο (π.χ. υπέρταση, υπερλιπιδαιμία, σακχαρώδη διαβήτη, κάπνισμα).
Οι παράγοντες κινδύνου ενισχύουν ο ένας τον άλλο.
Με το κάπνισμα και τη διαταραχή των λιπιδίων ερμηνεύοντσαι τα 2/3 περίπου των εμφραγμάτων του μυοκαρδίου.
Παράγοντες κινδύνου, που δεν ασκούν κάποια επίδραση, είναι η ηλικία και το ανδρικό φύλο.
Η κληρονομικότητα αλληλεπιδρά με τους παράγοντες, που αναφέρθηκαν πιο πάνω.
Παράγοντες πρόληψης είναι μεταξύ άλλων η τακτική φυσική δραστηριότητα, ένα καλό κοινωνικό δίκτυο, η υψηλή κατανάλωση φρούτων/ λαχανικών και η μικρή ως μέτρια κατανάλωση αλκοόλ.
Από την πλευρά της κοινωνικής υγιεινής οι κοινωνικοοικονομικές καταστάσεις παίζουν πολύ πιο σημαντικό ρόλο από τις παραμέτρους, που σχετίζονται με τη χοληστερόλη, την αρτηριακή πίεση κ.ά.
Την ανάλυση του κινδύνου, που διατρέχει κάθε άτομο να ασθενήσει από καρδιαγγειακή νόσο, μπορείτε να τη βρείτε στο: www.escardio.org ή στο www.heartscore.org.
Σουηδοί ερευνητές [1] προτείνουν μία προσιτή μέθοδο ανάλυσης του κινδύνου:
1. Είσαι μη καπνιστής;
2. Καταναλώνεις αλκοόλ μεταξύ ενός ποτηριού το μήνα μέχρι τριών ποτηριών/ημέρα; (Μπίρα/ κρασί/ 4 mL αλκοόλ)
3. Ασκείσαι τόσο, ώστε να ιδρώνεις μία φορά την εβδομάδα ή συχνότερα (τουλάχιστον 30 λεπτά);
4. Τρως επεξεργασμένο κρέας (λουκάνικα, μπέικον, πηχτή) ως κύριο πιάτο λιγότερο από μία φορά την εβδομάδα;
5. Τρως ψάρι κάθε εβδομάδα;
6. Τρως λαχανικά κάθε ημέρα;
7. Τρως φρούτα κάθε ημέρα;
Σε 0 – 2 ‘’Ναι’’ ο τρόπος ζωής χαρακτηρίζεται ως ανθυγιεινός.
Σε 4 – 5 ‘’Ναι’’ πρόκειται για άτομο με υποδιπλασιασμό του κινδύνου πρόωρου θανάτου.
Σε 6 – 7 ‘’Ναι’’ πρόκειται για άτομο με πολύ χαμηλό κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου.
[1] Läkartidningen nr 12 2013, Axel C Carlsson/Per Wendell, νοσοκομείου Karolinska.