Συμπτώματα
Αμηνόρροια, ενδεχομένως πρωινή ναυτία, βάρος στο στήθος. Η διάγνωση της κύησης γίνεται με μία ειδική εξέταση της HCG (εξέταση ούρων), η οποία είναι θετική πριν από την αναμενόμενη εμμηνορρυσία. Η πιθανότητα/ ο κίνδυνος εγκυμοσύνης μετά από συνεύρεση χωρίς προφύλαξη είναι 6-7%, ενώ με επαφή κατά την ωορρηξία είναι περίπου 20%.
Εξετάσεις ρουτίνας στο μαιευτικό τμήμα του κέντρου υγείας (ΜΚΥ):
Καταγραφή της εγκυμοσύνης την 8η-10η εβδομάδα.
Από τη στιγμή που η γυναίκα επικοινωνεί με το συγκεκριμένο ιατρείο, της κλείνουν ραντεβού για εξέταση μέσα σε χρονικό διάστημα 2 εβδομάδων.
Η μαία πρέπει στη φάση αυτή να πάρει σχολαστικό ιστορικό και να προχωρήσει σε εκτίμηση της ιατρικής και κοινωνικής κατάστασης.
Έλεγχος αρτηριακής πίεσης, Hb, γλυκόζης-πλάσματος, εργαστηριακός έλεγχος HIV, ηπατίτιδων, σύφιλης και ενδεχομένως ερυθράς (στην περίπτωση κατά την οποία η γυναίκα δεν είχε προηγουμένως εμβολιαστεί). Εξέταση ούρων με στικ-ούρων για λευκοκύτταρα, γλυκόζη, βακτηρίδια.
Αν στο ιστορικό αναφέρεται προηγούμενη ουρολοίμωξη, χρειάζεται και καλλιέργεια ούρων. Λήψη ατομικού ιστορικού μεταξύ άλλων και σχετικά με κάπνισμα, συνήθεια μάσησης καπνού και κατανάλωσης αλκοόλ.
Ο έλεγχος της ομάδας αίματος μπορεί να γίνει αργότερα, όταν είναι γνωστό ότι η γυναίκα πριν από τις προαναφερμένες εξετάσεις δεν ήταν ανοσοποιημένη.
Σε γυναίκες, που προέρχονται από χώρες υψηλού κινδύνου για φυματίωση (TBC), γίνεται α/α θώρακα. Γίνεται ενημέρωση σχετικά με τη φυσική δραστηριότητα (βλέπε στο ‘’Μυοσκελετικό’’ παρακάτω), συζήτηση για θέματα υγείας, ενημέρωση για τη διατροφή.
Βέβαια η ιατρική επίσκεψη τη 12η-14η εβδομάδα συχνά παραλείπεται σε υγιείς γυναίκες με προηγούμενη φυσιολογική κύηση και τοκετό.
Συνιστάται υπερηχογραφικός έλεγχος τη 17η-18η περίπου εβδομάδα. Επίσης συστήνεται παραπομπή σε ειδικό ΜΚΥ, όταν είχε προηγηθεί τοκετός με επιπλοκές ή σε μητέρες με νοσήματα (όπως π.χ. διαβήτη, επιληψία, προηγούμενο ατομικό αναμνηστικό με θρομβοεμβολική νόσο, ΣΕΛ, υπέρταση πριν από την εγκυμοσύνη κτλ).
Όταν πρόκειται για φυσιολογική κύηση, συνιστάται έλεγχος από μαία περίπου μία φορά το μήνα μέχρι την 27η εβδομάδα, μετά κάθε 3η εβδομάδα και από την 33η εβδομάδα κάθε δεύτερη εβδομάδα. Από την 36η εβδομάδα συνιστάται έλεγχος μία φορά/εβδομάδα μέχρι τον τοκετό (από την 37η εβδομάδα σε δευτερότοκες). Μετά την 41η+0 εβδομάδα συνιστάται εκτίμηση σε μαιευτική κλινική.
Διαγνωστικός έλεγχος εμβρύου:
Συνδυαστική εκτίμηση κινδύνου σχετικά με σύνδρομο Down, τεστ πρώτου τριμήνου με φλεβική εξέταση αίματος και αξιολόγηση με υπερηχογράφημα (δοκιμασία αυχενικής διαφάνειας) ή εξέταση εμβρυικού υγρού για ανίχνευση τυχόν χρωμοσωμικής ανωμαλίας (διενεργείται μετά από τη 14η εβδομάδα).
Ο υπερηχογραφικός έλεγχος της αυχενικής διαφάνειας (NUPP ή ΝΤ) διενεργείται από έμπειρη μαία, γυναικολόγο ή γενετιστή κατά την εβδομάδα 11+0 μέχρι και την εβδομάδα 13+6.
Με την εξέταση της αυχενικής διαφάνειας ανιχνεύεται τυχόν αυξημένος κίνδυνος για σύνδρομο Down.
(Η έκφραση ’’11 + 0’’ σημαίνει 11 εβδομάδες μετά από την πρώτη ημέρα από την τελευταία εμμηνορρυσία [ή με άλλα λόγια έμβρυο 11 εβδομάδων σε έλεγχο με υπέρηχο συν 0 ημέρες στη συγκεκριμένη περίπτωση, δηλαδή πλήρης 11η εβδομάδα κύησης]).
Η NUPP αποκαλύπτει αυξημένο κίνδυνο για σ.Down.
Εκτίμηση κινδύνου εγκύων εργαζόμενων σε επικίνδυνο εργασιακό περιβάλλον:
Ορισμένες εργασίες συνεπάγονται κίνδυνο για το έμβρυο ή μπορούν δυνητικά να προκαλέσουν βλάβη στο έμβρυο.
Ο κύριος υπεύθυνος της εκτίμησης του κινδύνου είναι ο εργοδότης, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να αξιολογήσει (διαμέσου ειδικού) τον κίνδυνο για την έγκυο το αργότερο, από τη στιγμή που έχει ενημερωθεί για την εγκυμοσύνη (βλέπε σχετικά την υποσημείωση). Αν χρειαστεί, μπορεί να συμβουλευτεί ιατρό της εργασίας.
Οι μέχρι σήμερα γνωστοί παράγοντες κινδύνου είναι η έκθεση σε μόλυβδο, η εργασία σε ορυχείο κάτω από την επιφάνεια της γης, εργασία πυρόσβεσης μέσα σε κτήρια ή πυρόσβεσης πυρκαγιάς από χημικές ουσίες, εργασίες κάτω από την επιφάνεια του νερού ή σε περιβάλλον με υψηλή πίεση και έκθεση γυναίκας με ανεπαρκή ανοσοπροφύλαξη σε ερυθρά ή τοξοπλάσμωση.
Άλλοι γνωστοί ή ύποπτοι παράγοντες κινδύνου είναι οργανικοί διαλύτες (πετροχημικά, άλλα βιομηχανικά παράγωγα, όπως χημικά καθαριστικά, εργαστηριακά χημικά μεταξύ άλλων εκείνα που χρησιμοποιούνται στην εμφάνιση φιλμ), βαριά μέταλλα, κυτταροστατικά, ορισμένα φυτοφάρμακα, πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (μεταξύ των οποίων αιθάλη, πίσσα, καπνός, καυσαέρια μηχανών), μονοξείδιο του άνθρακα, έκθεση σε ιονισμένη ακτινοβολία (ακτινολογικά τμήματα), ανύψωση βαριών φορτίων, έκθεση ολόκληρου του σώματος σε δονήσεις, εργασία σε περιβάλλον υψηλού θορύβου > 85 dBΑ και επιβάρυνση με υψηλή ψυχοκαταπόνηση.
Η εργασία με οθόνες και η νυκτερινή εργασία σε φυσιολογικές συνθήκες θεωρείται ότι δε συνεπάγεται αυξημένο κίνδυνο.
Αν δεν υπάρχει δυνατότητα να γίνει αλλαγή της θέσης εργασίας, ώστε να αποφευχτεί η έκθεση, η γυναίκα έχει το δικαίωμα της παράτασης χορήγησης του επιδόματος εγκυμοσύνης (αυτό βεβαίως δεν ισχύει για εγκυμονούσες, που απασχολούνται σε επιχειρήσεις, που ανήκουν στις ίδιες), κατατίθεται αίτηση με ειδικό έντυπο στο ταμείο κοινωνικών ασφαλίσεων.
Ο εργοδότης χορηγεί συμπληρωματική βεβαίωση, στην οποία βεβαιώνεται ότι είναι αδύνατη η μετακίνηση σε άλλο πόστο, και ο γιατρός χορηγεί βεβαίωση, στην οποία αναφέρεται ότι η εργαζόμενη εκτίθεται σε κίνδυνο.
Νοσήματα στην κύηση:
Αγγειακά νοσήματα:
Πιο συχνό αγγειακό νόσημα αποτελεί η ’’εν τω βάθει’’ φλεβική θρόμβωση στα κάτω άκρα. Συνήθως προσβάλλει τη μηριαία φλέβα ή την έξω λαγόνια φλέβα του αριστερού κάτω άκρου.
Τα συμπτώματα είναι ύπουλα με πρώτο σύμπτωμα το αίσθημα βάρους, οίδημα και στη συνέχεια άλγος και αδυναμία στήριξης στα άκρα πόδια. Συνιστάται παραπομπή στο νοσοκομείο για διερεύνηση με υπερηχογράφημα.
Κατά την κύηση παρουσιάζεται επιδείνωση των κιρσών. Να συστήνετε τη χρήση ειδικών ελαστικών καλτσών. Η ασθενής μπορεί να τις προμηθευτεί από φαρμακεία ή καταστήματα ορθοπαιδικών ειδών.
Αιματολογικά νοσήματα:
Υπάρχει μεγάλη ανάγκη χορήγησης σιδήρου. Να χορηγούνται σκευάσματα σιδήρου περίπου 60 mg σιδήρου ανά ημέρα με έναρξη περίπου από την 20η εβδομάδα κύησης.
Αν η Hb είναι μικρότερη από 100 g/L [10 g/dL], να χορηγείται συμπλήρωμα σιδήρου μόνο μετά από την τυπική διερεύνηση της αναιμίας.
Ελέγξτε, αν χρειαστεί, τυχόν έλλειψη φολικού οξέος (βιταμίνης Β9) και σε επιβεβαιωμένη έλλειψή του χορηγήστε προληπτικά 1 mg, 1×1 φολικού οξέος, 4 εβδομάδες πριν από τη σύλληψη και ενδεχομένως και μετά για διάρκεια 12 εβδομάδων.
Φαρμακευτική αγωγή
Σίδηρος θειϊκός.
Φυλλικό (ή φολικό) οξύ.
Αναπνευστικό σύστημα:
Κατά το δεύτερο μισό της κύησης είναι συχνή η ρινική συμφόρηση. Συνιστάται το πάνω μέρος του κορμού να βρίσκεται ψηλότερα στην κατάκλιση και πλύσεις με αλατόνερο (περίπου 1 κουταλάκι τσαγιού σε 1 λίτρο νερού).
Αν χρειαστεί, θεραπεία λοιμώξεων του ανώτερου αναπνευστικού.
Όταν χρειάζεται χορήγηση αντιβιοτικού ως φάρμακο πρώτης εκλογής, συνιστάται η χορήγηση φαινοξυμεθυλοπενικιλίνης.
Σε βήχα, που επιμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα, σε πυρετό ή θωρακικό άλγος συνιστάται α/α θώρακα.
Όταν η εγκυμονούσα πάσχει από άσθμα και η αντιασθματική αγωγή, που χορηγείται είναι αποτελεσματική, δεν υπάρχει λόγος να γίνουν αλλαγές στη συγκεκριμένη αγωγή.
Αντιβιοτικά: Βλέπε παρακάτω στις Λοιμώξεις.
Αρτηριακή πίεση:
Κυμαίνεται μεταξύ 90/60-130/80 mmHg. Σε αύξηση της διαστολικής πίεσης πάνω από 20-30% μπαίνει η υποψία προεκλαμψίας. Συγχρόνως να γίνεται έλεγχος για τυχόν πρωτεϊνουρία.
Προσοχή σε ξαφνική έναρξη πονοκεφάλου.
Αν έχει επηρεαστεί η ηπατική λειτουργία, μπορεί να προκληθεί αύξηση τρανσαμινασών, μεταβολές παραγόντων πήξης, θρομβοκυτταροπενία, αύξηση ουρικού οξέος. Στις περιπτώσεις επίδρασης στον πλακούντα δυσχεραίνεται η εμβρυϊκή κυκλοφορία με επακόλουθη επιβράδυνση της ανάπτυξης. Υπάρχει κίνδυνος εκδήλωσης εκλαμψίας με σπασμούς από το ΚΝΣ.
Αν η αρτηριακή πίεση είναι πάνω από 140/90 mmHg με συνοδό πρωτεϊνουρία, συνιστάται παραπομπή σε γυναικολογική κλινική. Σε εγκυμονούσες αρχικά χορηγείται, αν χρειαστεί ένας εκλεκτικός αναστολέας βήτα υποδοχέων. Αντενδείκνυται η χορήγηση αναστολέων-ΜΕΑ/ ΑΥΑ.
Γαστρεντερικό σύστημα:
Πολλές έγκυες ταλαιπωρούνται στην αρχή της κύησης από ναυτία και εμετούς. Δώστε οδηγίες για ελαφρά μικρά γεύματα και λήψη άφθονων υγρών μοιρασμένων σε μικρές δόσεις.
Σε επικίνδυνες καταστάσεις (υπερέμεση της κύησης), όταν η έγκυος αποβάλλει όλες τις τροφές ή τα υγρά, ενέχει ο κίνδυνος ηλεκτρολυτικών διαταραχών, ιδιαίτερα κετονουρίας. Κατά κανόνα απαιτείται περίθαλψη σε νοσοκομείο.
Για την αντιμετώπιση της ναυτίας μπορείτε να χορηγήσετε αντιισταμινικά, κατά πρώτο λόγο μεκλοζίνη και κατά δεύτερο λόγο προμεθαζίνη (κατηγορίας Α).
Για την αντιμετώπιση του οπισθοστερνικού καύσου συνιστάται χορήγηση σουκραλφάτης.
Φαρμακευτική αγωγή
Αντιισταμινικά: Μεκλοζίνη | Προμεθαζίνη.
Δερματικά νοσήματα:
Κνησμός κύησης, βλέπε παρακάτω στη χολόσταση κύησης. Μπορεί να εκδηλωθεί πρωτοπαθής ή δευτεροπαθής λοίμωξη από τον ιό του απλού έρπητα στα γεννητικά όργανα με δεδομένο κάποιο κίνδυνο προσβολής του εμβρύου, κυρίως όταν πρόκειται για πρωτοπαθή λοίμωξη.
Η διαπίστωση ύπαρξης πρόσφατων φυσαλίδων μέσα ή κοντά στο γεννητικό σύστημα κατά τον τοκετό μπορεί να αποτελέσει κριτήριο για διενέργεια καισαρικής τομής. Σε υποψία πρωτοπαθούς λοίμωξης από τον ιό του απλού έρπητα να γίνεται καλλιέργεια ιού και ορολογική ανίχνευση ειδικών αντισωμάτων.
Η θεραπευτική αγωγή της πρωτοπαθούς λοίμωξης πρέπει να είναι όμοια με εκείνη που χορηγείται στις συχνές υποτροπιάζουσες λοιμώξεις στο τέλος της κύησης. Οι μυκητιασικές λοιμώξεις μέσα και γύρω από τα γεννητικά όργανα αντιμετωπίζονται με τοπική επάλειψη ιμιδαζόλης ή εναλλακτικά κλοτριμαζόλης. Σε βακτηριακή κολπίτιδα χορηγήστε κλινδαμυκίνη σε μορφή κολπικής κρέμας με οδηγία για επάλειψη μία φορά το βράδυ για διάστημα 7 ημερών (ή εναλλακτικά κολπικά υπόθετα κλινδαμυκίνης).
Φαρμακευτική αγωγή
Ακυκλοβίρη.
Βαλακικλοβίρη.
Εκοναζόλη.
Κλινδαμυκίνη.
Κλοτριμαζόλη.
Δυσκοιλιότητα:
Βλέπε στην επίμονη δυσθεράπευτη δυσκοιλιότητα παρακάτω.
Εκλαμψία/ προεκλαμψία/ HELP:
Βλέπε στην παράγραφο Αρτηριακή πίεση πιο πάνω.
Προεκλαμψία:
Αρτηριακή πίεση, που αυξάνεται (≥140/90 mmHg) μετά από την 20η εβδομάδα κύησης σε ταυτόχρονη ύπαρξη πρωτεϊνουρίας (>0,3 gr/24ωρο).
Βαριά προεκλαμψία:
Ακόμη και πολυοργανική ανεπάρκεια (νεφρών, ήπατος, πηκτικού μηχανισμού, νευρολογικού συστήματος – με εκλαμψία/συσπάσεις, διαταραχή όρασης, ΑΕΕ κ.ά., πνευμονικό οίδημα, αναστολή της εμβρυϊκής ανάπτυξης, αποκόλληση πλακούντα κ.ά.).
Εκλαμψία:
Συσπάσεις και απώλεια συνείδησης.
HELP: Elevated Liver enzymes Low Platelets:
Επικίνδυνη επιπλοκή σε σοβαρή προεκλαμψία.
Αδιευκρίνιστη αιτία προεκλαμψίας/ εκλαμψίας.
Ενδοκρινικό σύστημα:
Διαβήτης κύησης. Προχωρήστε σε τυχαία μέτρηση της γλυκόζης του αίματος, ώστε να βρείτε τις γυναίκες, στις οποίες χρειάζεται να γίνει επιπλέον έλεγχος με δοκιμασία ανοχής γλυκόζης από το στόμα.
Ένδειξη για τη δοκιμασία αυτήν αποτελεί τιμή γλυκόζης-πλάσματος > 7 mmol/L [126 mg/dL].
Διαγνωστικό κριτήριο διαβήτη της κύησης αποτελεί τιμή γλυκόζης-πλάσματος μεγαλύτερη από 9 mmol/L [162 mg/dL] από δείγμα, που λαμβάνεται 2 ώρες μετά από χορήγηση γλυκόζης (75g p.o.). Τότε συστήνεται παραπομπή σε ειδικό μαιευτήρα.
Όσο αφορά τον υποθυρεοειδισμό και τυχόν χορήγηση θεραπευτικής αγωγής υποκατάστασης, βλέπε παρακάτω στα θυρεοειδικά νοσήματα.
Επίμονη δυσθεράπευτη δυσκοιλιότητα:
Συνηθισμένη. Αρχικά τρόφιμα με πολλές ίνες, πρόσληψη άφθονου νερού και τακτική καθημερινή σωματική άσκηση.
Αν χρειαστεί, χορήγηση καθαρτικών, που αυξάνουν τον όγκο των κοπράνων ή εναλλακτικά χρήση φαρμάκων με ωσμωτική δράση.
Φαρμακευτική αγωγή
Καθαρτικά, που αυξάνουν τον όγκο των κοπράνων: Στερκούλια.
Φάρμακα με ωσμωτική δράση: Λακτουλόζη | Μακρογόλη.
Ημικρανία:
Οι προσβολές ημικρανίας συνήθως είναι λιγότερες και λιγότερο έντονες στη διάρκεια της κύησης. Αρχικά μπορείτε να δοκιμάσετε τη χορήγηση παρακεταμόλης, ενδεχομένως σε συνδυασμό με κωδεΐνη.
Εντούτοις η χορήγηση κωδεΐνης πρέπει να αποφεύγεται στο πρώτο τρίμηνο της κύησης. Επίσης μπορείτε να χορηγήσετε σουματριπτάνη και ζολμιτριπτάνη, που ανήκουν στην κατηγορία Β:3.
Φαρμακευτική αγωγή
Ζολμιτριπτάνη.
Παρακεταμόλη.
Παρακεταμόλη + κωδεΐνη.
Σουματριπτάνη.
Ηπάτωση κύησης: Βλέπε παρακάτω στη χολόσταση κύησης.
Θυρεοειδικά νοσήματα:
Σε γνωστό υποθυρεοειδισμό, για τον οποίο λαμβάνεται ως αγωγή υποκατάστασης λεβοθυροξίνη, συστήνεται συνέχιση της θεραπείας, εφόσον επιτυγχάνεται τιμή ελεύθερης Τ4 μέσα στα φυσιολογικά όρια, καθώς και τιμή-TSH στο κάτω μισό του εύρους των φυσιολογικών τιμών του αντίστοιχου εργαστηρίου.
Στην πράξη συχνά η TSH βρίσκεται μεταξύ 0,4-1,0 (με βάση τη μέθοδο μέτρησης TSH, στην οποία οι φυσιολογικές τιμές κυμαίνονται μεταξύ 0,4-4,0 mIU/L).
Στο πρώτο τρίμηνο τιμή-TSH περίπου 0,1 θεωρείται OK (λόγω διασταυρούμενης αντίδρασης κατά την ανάλυση με την hCG), έλεγχος κάθε 6η – 8η εβδομάδα.
Μερικές φορές απαιτείται αύξηση της δόσης και επάνοδος στην αρχική δόση μετά από τη γέννηση. Συνήθως χρειάζεται αύξηση της λεβοθυροξίνης κατά 25-50 μg.
Μετά από την αύξηση της δόσης συνιστάται επανέλεγχος μετά από 4 εβδομάδες μέχρι τη σταθεροποίηση της κατάστασης.
Σε εγκυμονούσες, που δε λαμβάνουν θεραπεία υποκατάστασης με θυροξίνη, η TSH πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 0,5-2,5 mIU/L.
Αν η TSH = 2,5-10, επαναλάβετε την εξέταση και αυτή τη φορά συμπεριλάβετε και τα αντισώματα-TPO.
Αν στον επανέλεγχο η TSH είναι > 2,5, χορηγήστε θυροξίνη 25-50 μg ημερησίως με επανέλεγχο κάθε 4η εβδομάδα.
Αν η TSH είναι 10-20, χορηγήστε αμέσως θυροξίνη σε δόση 50-75 μg ημερησίως. Συνιστάται επανέλεγχος κάθε 2η εβδομάδα.
Αν η TSH>20, παραπέμπεται σε μαιευτήριο.
Συνιστάται επανέλεγχος κάθε 2η εβδομάδα.
Στην περίπτωση, που εκδηλωθεί θυρεοτοξίκωση, παραπέμψτε σε ενδοκρινολόγο.
Σημειώστε ότι τόσο ο υπερ- όσο και ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να εκδηλωθούν στη διάρκεια του πρώτου έτους μετά από μία εγκυμοσύνη (θυρεοειδίτιδα της λοχείας).
Καντιντιασική λοίμωξη:
Πολύ συνηθισμένη σε εγκυμονούσες. Δε χρειάζεται αντιμετώπιση, όταν είναι ασυμπτωματική. Όταν προκαλεί συμπτώματα, αντιμετωπίζεται με τοπική επάλειψη κλοτριμαζόλης.
Κατάθλιψη κατά την κύηση:
Ασθενείς, που λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά, πρέπει να τα συνεχίζουν στη διάρκεια της κύησης, αν η διακοπή τους εγκυμονεί κίνδυνο υποτροπής ή αυτοκτονίας. Η χορήγηση αντικαταθλιπτικών στη διάρκεια της κύησης δε φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο γέννησης παιδιού με αυτισμό.
Κνησμός κύησης:
Βλέπε την παράγραφο σχετικά με τη χολόσταση κύησης.
Λοιμώδη (ή μεταδοτικά) νοσήματα:
Όταν υπάρχει ένδειξη χορήγησης αντιβιοτικών, μπορούν να χορηγηθούν πενικιλίνη (κατηγορίας Α- δηλαδή φάρμακο ακίνδυνο κατά τη λήψη του στη διάρκεια της κύησης), κεφαλοσπορίνη (κατηγορίας Α), φουρανταντίνη (κατηγορίας Γ) και κλινδαμυκίνη (κατηγορίας Β:1) ανεξάρτητα από το μήνα κύησης.
Οι τετρακυκλίνες μπορούν να χορηγηθούν μόνο κατά τη διάρκεια του 1ου τριμήνου.
Η τριμεθοπρίμη, οι μακρολίδες και αντίστοιχα η μετρονιδαζόλη επιτρέπεται να χορηγούνται μόνο στη διάρκεια του 2ου και 3ου τριμήνου. Βλέπε την ιστοσελίδα: www.infpreg.se (πατήστε την επιλογή ’’In English’’ στο κέντρο της στήλης επιλογών-μενού αριστερά).
Σχετικά με τη χορήγηση αντιβιοτικών στη διάρκεια της κύησης στο Σουηδικό κατάλογο φαρμάκων αναγράφεται ο βαθμός επικινδυνότητας για το κάθε φάρμακο χωριστά. Αυτό ισχύει για όλα τα φάρμακα και όχι μόνο τα αντιβιοτικά.
Τα φάρμακα ταξινομούνται στις παρακάτω κατηγορίες σε σχέση με τον κίνδυνο για το έμβρυο.
Η ταξινόμηση αυτή βασίζεται στο σχετικό κίνδυνο με στοιχεία, που προκύπτουν από τη χρήση των φαρμάκων σε ανθρώπους στις συνιστώμενες θεραπευτικές δόσεις:
Α → Ακίνδυνα φάρμακα για το έμβρυο.
Β:1, Β:2 & Β:3 → Περιορισμένη εμπειρία από τη χρήση του συγκεκριμένου φαρμάκου στην κύηση, καθώς και από τα αποτελέσματα σχετικά με τις τοξικές επιδράσεις των φαρμάκων στην αναπαραγωγή, τα οποία προέρχονται από τη χρήση των φαρμάκων σε ζώα.
Γ → Τοξικές επιδράσεις στο έμβρυο (αναφέρονται οι συγκεκριμένες τοξικές δράσεις).
Δ → Τοξικές επιδράσεις στο έμβρυο (αναφέρονται, όπως και στην κατηγορία Δ).
Όσο αφορά τις επιδράσεις του κάθε φαρμάκου στη γονιμότητα, υπάρχει ξεχωριστή ταξινόμηση με αντίστοιχη παράγραφο.
Μυοσκελετικό. Πυελικοί πόνοι στην κύηση (συμπεριλαμβανομένων της συμφυσιόλυσης/ της πρόπτωσης πυλικών οργάνων, της ανεπάρκειας της ΣΣ/ οσφυαλγίας) αποτελούν συνηθισμένες καταστάσεις στο τελευταίο στάδιο της κύησης.
Θεραπευτικά μπορεί να γίνει δοκιμή και άσκησης σε πισίνα με θερμό νερό. Η ζώνη οσφύος βοηθάει κάπως.
Σε οσφυαλγίες διάφορων μορφών συστήνεται επικοινωνία με φυσιοθεραπευτή. Ως φαρμακευτική θεραπεία πρώτης εκλογής να επιλέγεται η παρακεταμόλη, ενδεχομένως σε συνδυασμό με κωδεῒνη. Η χορήγηση σκευασμάτων-ΜΣΑΦ να αποφεύγεται, ιδιαίτερα στο τελευταίο τρίμηνο.
Οι φυσιοθεραπευτές διαθέτουν ειδικό πρόγραμμα σχετικά με ό,τι αφορά τις κινήσεις της ασθενούς, όπως μικρά βήματα, αποφυγή άρσης βαριών αντικειμένων κτλ.
Άσκηση στην κύηση:
Όλες οι υγιείς έγκυες μπορούν να συνεχίσουν τη γυμναστική κατά τη διάρκεια της κύησης, καθώς και μετά από την κύηση. Καλό είναι να διατηρείται σταθερό το επίπεδο δυσκολίας της άσκησης, εφόσον η εγκυμοσύνη είναι ανεπίπλεκτη, καθώς και κατά την περίοδο του θηλασμού.
Συγχρόνως είναι σημαντική η προσοχή των αντιδράσεων του οργανισμού τους και η χρήση κοινής λογικής. Όλες οι υγιείς έγκυες μπορούν να γυμνάζονται κατά προτίμηση 30 λεπτά καθημερινά.
Να αποφεύγεται το χοροπήδημα, το σιγανό τροχάδην κτλ., μέχρι να υπάρξει και πάλι η δυνατότητα ελέγχου της πυέλου μετά από τον τοκετό.
Φαρμακευτική αγωγή
Παρακεταμόλη.
Παρακεταμόλη + κωδεῒνη.
Ναυτία: Βλέπε στην παράγραφο για το γαστρεντερικό σύστημα.
Ναυτία κύησης:
Βλέπε παραπάνω στην παράγραφο για το γαστρεντερικό σύστημα.
Οπισθοστερνικός καύσος:
Συνηθισμένο σύμπτωμα. Σε επιλεγμένες περιπτώσεις χορηγούνται αντιόξινα. Αν επιπλέον συνυπάρχει και γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, χορηγείται αλγινικό οξύ. Όταν πρόκειται για συμπτώματα, που είναι περισσότερο συνεχόμενα, χορηγούνται αναστολείς αντλίας πρωτονίων ή εναλλακτικά σουκραλφάτη.
Φαρμακευτική αγωγή
Αλγινικό οξύ.
Αναστολείς αντλίας πρωτονίων: Ομεπραζόλη (προσοχή σε εγκυμοσύνη: Όχι παντοπραζόλη [κατηγορία Β:3]).
Αντιόξινα.
Σουκραλφάτη.
Ουροποιητικό σύστημα:
Η ασυμπτωματική βακτηριουρία πρέπει να αντιμετωπίζεται με βάση το αντιβιόγραμμα. Οι στρεπτόκοκκοι ομάδας-Β βρίσκονται στο κατώτερο γεννητικό σύστημα σε ποσοστό μέχρι και 20%. Η πλήρης θεραπεία αυτής της κατάστασης είναι αδύνατη.
Οι έγκυες, που παλαιότερα είχαν νοσήσει από επιπλεγμένες ουρολοιμώξεις, οι οποίες οδήγησαν σε ενδομήτριο θάνατο, νεογνική σηψαιμία από στρεπτόκοκκους ομάδας-Β (GBS), πρέπει να θεραπεύονται σε συνεργασία με μαιευτήρα.
Σε αυτές τις περιπτώσεις συνιστάται η χορήγηση κεφαδροξίλης ως προφυλακτικής αντιβιοτικής αγωγής πριν από τον τοκετό.
ΠΡΟΣΟΧΗ, η ύπαρξη GBS (στρεπτόκοκκων ομάδας-Β) πρέπει να σημειώνεται ευκρινώς στο ιστορικό της εγκύου, που τηρείται στο μαιευτικό τμήμα του ΚΥ!
Η συμπτωματική κυστίτιδα αντιμετωπίζεται μετά από καλλιέργεια ούρων και αντιβιόγραμμα. Ως φάρμακο πρώτης εκλογής συνιστάται η χορήγηση πιβμεκιλινάμης (200mg x3 για 5 ημέρες), κεφαδροξίλης (500mg x2 για 7 ημέρες) ή νιτροφουραντοΐνης (50 mg x 3 για 7 ημέρες – όχι κατά [πριν ή αμέσως μετά] τον τοκετό ούτε κατά τη διάρκεια του πρώτου μήνα μετά από τον τοκετό, αν η μητέρα θηλάζει).
Να γίνεται καλλιέργεια ούρων 1-2 εβδομάδες μετά από τη λήξη της θεραπευτικής αγωγής. Απαιτείται έλεγχος των ούρων μία φορά μηνιαίως κατά το υπόλοιπο διάστημα της κύησης.
Σε περίπτωση επιμονής της λοίμωξης χορηγείται ξανά αντιβιοτική αγωγή για 7 ημέρες και στη συνέχεια προφυλακτική αντιβιοτική αγωγή μέχρι μία εβδομάδα πριν από τον τοκετό.
Ως θεραπεία πρώτης εκλογής χορηγείται για προφύλαξη κάθε νύχτα πριν από την κατάκλιση νιτροφουραντοΐνη 50-100 mg ή εναλλακτικά κεφαδροξίλη 250-500 mg.
Όσο αφορά τη χορήγηση αντιβιοτικής θεραπευτικής αγωγής στις εγκυμονούσες, να επιλέγετε υψηλότερες δόσεις από ό,τι συνήθως.
Έγκυες, που εκδηλώνουν σημεία οξείας πυελονεφρίτιδας, πρέπει να παραπέμπονται στο νοσοκομείο για παρεντερική χορήγηση αντιβιοτικών. Η ασθενής πρέπει να λάβει προφυλακτική αντιβιοτική αγωγή αμέσως μετά από τη θεραπεία της πυελονεφρίτιδας, η οποία θα χορηγείται μέχρι και μία εβδομάδα μετά από τον τοκετό.
Η καλλιέργεια ούρων θα πρέπει να επαναλαμβάνεται μία φορά το μήνα για όλο το υπόλοιπο διάστημα της κύησης. Απαιτείται έλεγχος του ουροποιητικού μετά από τον τοκετό.
Φαρμακευτική αγωγή
Κεφαλοσπορίνες: Κεφαδροξίλη.
Νιτροφουραντοΐνη.
Πιβμεκιλινάμη.
Πόνος:
Φάρμακο πρώτης εκλογής είναι η παρακεταμόλη. Αποφύγετε στην αρχή τη χορήγηση σκευασμάτων-ΜΣΑΦ και ΑΣΟ, τα οποία ωστόσο θεωρούνται ακίνδυνα κατά τα δύο πρώτα τρίμηνα της κύησης, κυρίως όσο αφορά τη χορήγηση μεμονωμένων δόσεων.
Αρχικά αποφεύγονται σκευάσματα, που περιέχουν κωδεῒνη, το πρώτο τρίμηνο και χρησιμοποιούνται με φειδώ. Να μη χορηγούνται αμέσως πριν από τον τοκετό.
Φαρμακευτική αγωγή
Παρακεταμόλη.
Πρόπτωση πυελικών οργάνων: Βλέπε παραπάνω στο μυοσκελετικό.
Πυελικό άλγος στην κύηση (ή χάλαση των αρθρικών συνδέσμων της πυέλου): Βλέπε παρακάτω στο Μυοσκελετικό σύστημα.
Ρινική συμφόρηση:
Συνηθισμένη. Αρχικά γίνεται δοκιμή πλύσης με αλατούχο διάλυμα (½ λίτρο νερού + 1 κουταλάκι τσαγιού αλάτι όχι παραγεμισμένο), διαφορετικά ρινικό σπρέι με αλάτουχο διάλυμα. Επίσης μπορείτε να δοκιμάσετε χρωμογλυκικό νάτριο. Τα αποσυμφορητικά σπρέι δρουν ικανοποιητικά προσωρινά, αλλά τακτική χρήση τους πάνω από 10 ημέρες μπορεί να προκαλέσει φαινόμενο rebound. Εναλλακτική λύση αποτελεί η χρήση αποσυμφορητικού μόνο τη νύχτα.
Φαρμακευτική αγωγή
Αλατούχα διαλύματα: Δε συνταγογραφούνται.
Αποσυμφορητικά σπρέι: Οξυμεταζολίνη | Ξυλομεταζολίνη (δε συνταγογραφείται).
Χρωμογλυκικό νάτριο: Ρινικό σπρέι χρωμογλυκικού οξέος (δε συνταγογραφείται).
Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα:
Μερικές φορές προσβάλλει τις εγκύους. Εκδηλώνεται με συμπτώματα, όπως αιμωδίες, τσιμπήματα και ελάττωση μυϊκής ισχύος του άκρου χεριού. Η εφαρμογή νάρθηκα, που σταθεροποιεί την πηχεοκαρπική άρθρωση, μπορεί να προσφέρει ανακούφιση ιδιαίτερα τις νυκτερινές ώρες.
Συνήθως η παραγγελία του νάρθηκα γίνεται από εργοθεραπευτή.
Τα συμπτώματα συνήθως υποχωρούν μετά από τον τοκετό Αν είναι έντονα, συστήνεται παραπομπή σε ορθοπαιδική κλινική.
Τοξίκωση κύησης: Βλέπε πιο πάνω στην αρτηριακή πίεση.
Υπέρταση: Βλέπε παραπάνω στην ‘’αρτηριακή πίεση’’.
Φάρμακα και κύηση: Βλέπε στην ιστοσελίδα: www.janusinfo.se
ΠΡΟΣΟΧΗ, στη διάρκεια της κύησης αντενδείκνυται η χορήγηση: Κινολονών, τετρακυκλινών & κοτριμοξαζόλης!
Φυλλικό οξύ:
Προληπτικά κατά ελλειμμάτων του νευρικού σωλήνα πριν από και κατά τη διάρκεια της κύησης: 1 mg, 1 x1 τουλάχιστον 4 εβδομάδες πριν (επίσης ορισμένοι συστήνουν τη χορήγησή του πριν από 3-4 μήνες πριν) από τη σύλληψη και συνέχισή του για τουλάχιστον 12 εβδομάδες μετά.
Θεραπευτική δόση συντήρησης μετά από τη 12η εβδομάδα και κατά τη διάρκεια του θηλασμού: 1 mg, ½ x 1.
Σύμφωνα με μελέτες θεωρείται ότι μειώνεται ο κίνδυνος εκδήλωσης αυτισμού στο παιδί με τη χορήγηση συμπληρώματος φυλλικού οξέος.
Χολόσταση κύησης (’’κνησμός στην κύηση’’):
Η λήψη υπολιπιδαιμικής δίαιτας προσφέρει ανακούφιση στην εγκυμονούσα, καθώς και η χορήγηση αντιισταμινικών τη νύχτα, τα οποία, αν χρειαστεί, μπορούν να χορηγηθούν και σε διπλάσια από τη συνηθισμένη δόση.
Όταν πρόκειται για έντονη συμπτωματολογία και υψηλές τιμές χολικών οξέων/εξετάσεων ήπατος, συστήνεται επείγουσα αντιμετώπιση (εργαστηριακές εξετάσεις νηστείας, παραπομπή σε ειδικό μαιευτήρα).
Σε υψηλές τιμές χολικών οξέων (> περίπου 40 μg/mol) μπορεί να χορηγηθεί και ουρσοδεοξυχολικό οξύ.
Σε δυσθεράπευτες περιπτώσεις χορήγηση ριφαμπικιλίνης.
Φαρμακευτική αγωγή